Trái tim là bộ phận trong cơ thể truyền cảm hứng tưởng tượng nhất. Suốt lịch sử loài người, trên khắp thế giới, con người đã viết, trò chuyện và hát về trái tim bằng hàng nghìn ngôn ngữ, mô tả nó như là nơi chứa đựng tình yêu, lòng tốt và sự dũng cảm.

Nhưng chức năng cơ bản nhất của trái tim là giữ cho chúng ta sống. Bộ phận này chỉ có cơ, kích thước chỉ bằng nắm tay nhưng lại điều khiển cả hệ thống tuần hoàn, bơm máu giàu oxy đi khắp cơ thể. Nó có thể đập nhanh hơn hoặc chậm lại tùy vào cảm xúc, hoạt động hoặc do chấn thương, bệnh tật của chúng ta, nhưng nhìn chung một trái tim khỏe mạnh sẽ đập đều đặn.

Vậy trái tim đập bao nhiêu nhịp mỗi ngày và trong toàn bộ một đời người?

Có nhiều khác biệt về tốc độ tim đập trong một ngày. Bạn đang ngồi bên bàn làm việc, đi bộ đến cửa hàng hay chạy trên máy chạy bộ, trái tim của bạn sẽ phản ứng với các yêu cầu năng lượng khác nhau và dẫn đến nó đập nhanh hơn hay chậm hơn.

Bác sĩ Partho Sengupta, Trưởng khoa Tim mạch, Trường Y khoa Robert Wood Johnson thuộc Đại học Rugers, New Jersey, Mỹ, nói rằng điều thú vị nhất của tim là khả năng điều chỉnh nhịp độ và chức năng tùy theo nhu cầu trao đổi chất. Nó gần như có bộ não riêng để cảm nhận nhu cầu của cơ thể.

Để ước tính số lần tim đập trong một đời người, chúng ta bắt đầu bằng việc đếm số nhịp tim đập theo phút (BPM-beats per minute). Một trái tim người lớn khỏe mạnh đập khoảng từ 60 đến 100 BPM lúc nghỉ ngơi. Tuy vậy, theo Trường đại học Y khoa Harvard, Mỹ, đa số người lớn có nhịp tim nằm trong khoảng từ 55 đến 85 BPM.

Còn theo Bệnh viện Nhi đồng Benioff thuộc Trường đại học California ở San Francisco, Mỹ, nhịp tim trung bình của trẻ sơ sinh là từ 70 đến 190 BPM để đáp ứng nhu cầu năng lượng cho việc trao đổi chất nhanh hơn ở lứa tuổi này.

Đối với người lớn, nhịp tim nằm ngoài mức bình thường là dấu hiệu của bệnh lý.

Nhịp tim thường chậm lại phần nào theo tuổi tác vì cơ tim yếu đi theo thời gian. Ví dụ, lão hóa có thể dẫn đến xơ hóa - sự phát triển của các mô dư thừa cản trở nhịp đập - hoặc nhịp tim bất thường như rung tâm nhĩ, một rối loạn nhịp tim phổ biến nhất. Vấn đề này có thể ảnh hưởng đến tốc độ tim đập nhanh hoặc chậm.

Một người có nhịp tim trung bình lúc nghỉ ngơi là 70 BPM thì có 100.800 lần tim đập mỗi ngày, như vậy mỗi năm là khoảng 36,8 triệu lần. Tuổi thọ trung bình của một người sống khỏe mạnh từ khi sinh ra là 61,9 năm (số liệu cập nhật vào tháng 8/2024 của Tổ chức Y tế thế giới), tức là trong một đời, trái tim một người đập khoảng 2,28 tỷ lần.

Có ngưỡng tối đa cho một trái tim có thể đập trước khi ngừng hẳn không? Các yếu tố như tuổi, di truyền, chấn thương và bệnh tật có thể dần dần ảnh hưởng xấu đến hoạt động của tim. Nhưng nếu chúng ta càng quan tâm chăm sóc bộ phận "làm việc chăm chỉ" này thì nó càng thực hiện chức năng của mình bền bỉ và hiệu quả hơn.

Mặc dù lão hóa là một điều tất yếu xảy ra và tất cả mọi năng lực của cơ thể đều giảm dần theo thời gian nhưng ít nhất chúng ta có khả năng giảm áp lực cho trái tim do căng thẳng gây ra. Ví dụ, chúng ta có thể ưu tiên một giấc ngủ bình an, một chế độ ăn lành mạnh và tập thể dục đều đặn không?

"Có nhiều câu hỏi cần đặt ra về việc chúng ta đang đáp ứng được bao nhiêu cho nhu cầu của cơ thể mình và chúng ta có đang chăm sóc chính mình hay không." - bác sĩ Sengupta nói.

Đồng thời, chủ động phối hợp trong xây dựng quy định, chính sách pháp luật và đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện, xử lý các cơ sở vi phạm quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm. 

Kiểm nghiệm thực phẩm đưa ra kết quả chính xác sẽ đáp ứng kịp thời yêu cầu của các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác quản lý về an toàn thực phẩm.

"Hệ thống kiểm nghiệm thực phẩm tại Việt Nam được đầu tư. Tuy nhiên, trang thiết bị hiện đại vẫn chủ yếu tập trung tại tuyến trung ương.

Bộ Y tế và các bộ, ngành liên quan đang tích cực nâng cao năng lực kiểm nghiệm đối với tuyến địa phương thông qua cải tạo cơ sở hạ tầng kỹ thuật, từng bước đầu tư trang thiết bị, chuyển giao công nghệ, đào tạo chuyên môn...", Thứ trưởng Tuyên nhấn mạnh. 

PGS.TS Lê Thị Hồng Hảo, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh Thực phẩm, Bộ Y tế cho biết, khoa học kiểm nghiệm thực phẩm là một chuyên ngành đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ và hiệu quả từ phát triển nguồn nhân lực chuyên môn sâu đến xây dựng cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, máy móc tiên tiến và hiện đại. 

Trong những năm gần đây, hệ thống kiểm nghiệm thực phẩm tại Việt Nam được chú trọng đầu tư, nhờ đó đã làm thay đổi đáng kể diện mạo của ngành kiểm nghiệm thực phẩm.

Tuy nhiên, tình hình thực tế các sự cố an toàn thực phẩm gần đây cho thấy vẫn còn những mối nguy hiện diện trong các sản phẩm thực phẩm tiêu thụ hằng ngày. 

"Do đó, ngoài việc đầu tư phát triển về các kỹ thuật kiểm nghiệm hiện đại, chuyên sâu, các phòng kiểm nghiệm cần chú trọng đẩy mạnh hoạt động đánh giá nguy cơ nhằm cung cấp các bằng chứng khoa học hỗ trợ công tác quản lý an toàn thực phẩm", PGS Hảo nhấn mạnh.

Đánh giá nguy cơ nhằm xếp hạng nhóm thực phẩm có nguy cơ

Theo TS Trần Cao Sơn, Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh Thực phẩm, phân tích nguy cơ là một quá trình nhằm xác định các mối nguy, xác lập các ảnh hưởng đối với sức khỏe, tìm các biện pháp ngăn ngừa, kiểm soát và giảm thiểu nguy cơ, thông báo thông tin nhằm phòng tránh nguy cơ, phân loại các nguy cơ.

"Thực phẩm nào có nguy cơ cao nhất thì kiểm soát chặt nhất, việc xếp loại nguy cơ để từ đó chúng ta có biện pháp phòng ngừa, tần suất giám sát phù hợp.

Tuy nhiên, thực tế, nghiên cứu đánh giá nguy cơ tại nước ta còn ít, mới chỉ tập trung vào mối nguy hóa học, mối nguy vi sinh đóng vai trò quan trọng thì ít nghiên cứu thực hiện", TS Sơn nói. 

Vì thế, ông cho rằng cần xây dựng và tạo điều kiện phát triển đơn vị đầu mối đánh giá nguy cơ an toàn thực phẩm, thiết lập hệ thống quản lý dữ liệu cho đánh giá nguy cơ an toàn thực phẩm, cũng như cơ chế chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan, tổ chức…

Tiến sĩ Nguyễn Thị Phúc, nhóm An ninh Y tế và các tình trạng Y tế Công cộng khẩn cấp, Văn phòng WHO tại Việt Nam, cũng đánh giá gánh nặng bệnh tật do thực phẩm là rất lớn. Ước tính trên thế giới cứ 10 người thì có 1 người bị bệnh liên quan đến thực phẩm. 

Các bệnh lây truyền qua thực phẩm có thể gây tử vong, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi. Ước tính mỗi năm các bệnh này gây ra 420.000 ca tử vong trên toàn cầu, đáng buồn là 1/3 trong số này là trẻ em. 

Bệnh nhân được chỉ định chụp cộng hưởng từ MRI và phát hiện khối máu tụ lớn ngoài màng cứng mặt sau ngoài bên phải tủy cổ ngang mức C3-C5 gây chèn ép tủy cổ nặng nề. Bác sĩ chẩn đoán, bệnh nhân bị máu tụ tiên phát ngoài màng cứng tủy sống cổ và được chỉ định mổ cấp cứu.

Các bác sĩ đã sử dụng phương pháp kính vi phẫu thực hiện cuộc phẫu thuật với một vết mổ nhỏ, lấy máu tụ, cầm máu, giải áp chèn ép tủy sống, nguồn chảy máu từ đám rối tĩnh mạch sau của tủy sống bị vỡ…

Sau ca phẫu thuật, bệnh nhân V. đã dần phục hồi về vận động, cơ lực chân và tay đạt mức 4/5 với tiến triển tốt. Giai đoạn sau mổ, bệnh nhân được kết hợp tập phục hồi chức năng cho đến khi hồi phục hoàn toàn.

Bác sĩ Trương Như Hiển, Phó Giám đốc Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình, cho biết máu tụ ngoài màng cứng tủy sống là bệnh ít gặp, lâm sàng thường hay bị bỏ sót.

Nguyên nhân thường gặp do dị dạng hệ mạch ngoài màng tủy hoặc do chấn thương. Cần phát hiện sớm và xử trí kịp thời để tránh các biến chứng nặng nề do máu tụ gây chèn ép tủy sống.

Bệnh thường gặp ở người lớn tuổi, có bệnh lý nền như cao huyết áp, thoái hóa cột sống nặng... Tuy nhiên, bệnh phát hiện ở người trẻ, đặc biệt bệnh nhân mới 15 tuổi thì rất hiếm gặp.

Đây là căn bệnh nguy hiểm bởi nếu không được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời sẽ gây ra những biến chứng vĩnh viễn như liệt tay chân, khó khăn trong việc nói, lú lẫn trí nhớ, thậm chí tử vong nếu khối máu tụ quá lớn.

Qua siêu âm và khám lâm sàng, chúng tôi xác định bệnh nhân có tình trạng u buồng trứng xoắn với triệu chứng điển hình nên chỉ định mổ cấp cứu ngay lập tức".

BS Tiến cho biết, u buồng trứng xoắn xảy ra khi một khối u (lành tính hoặc ác tính) ở buồng trứng tự xoắn quanh trục của mình, làm tắc nghẽn mạch máu nuôi buồng trứng. Khi đó, máu không thể lưu thông đến buồng trứng, dẫn đến tình trạng thiếu máu cục bộ, hoại tử và tổn thương nghiêm trọng buồng trứng.

Tình trạng này thường xảy ra do:

- Kích thước khối u lớn: Các khối u có kích thước từ 5cm trở lên dễ bị xoắn hơn, đặc biệt là u nang buồng trứng.

- Khối u không cố định: Khối u nằm lỏng lẻo hoặc có cuống dài khiến buồng trứng dễ xoắn.

- Tăng cường hoạt động thể chất: Các vận động mạnh, đặc biệt là những chuyển động đột ngột, có thể làm tăng nguy cơ xoắn khối u.

Bệnh nhân được tiến hành mổ nội soi. Thông qua ống dò, kíp mổ quan sát thấy buồng trứng bệnh nhân lúc này đã tím đen, xoắn ba vòng. Theo BS Tiến, tình trạng này do nghẹt mạch máu cấp cho buồng trứng và phần phụ trái quá lâu.

Từ khi bệnh nhân xuất hiện cơn đau đến khi được phẫu thuật can thiệp là khoảng 12 tiếng.

"Chúng tôi đã cố gắng mở xoắn hy vọng cứu được buồng trứng bệnh nhân nhưng sau khi tháo xoắn 30 phút không thấy hiện tượng buồng trứng hồng trở lại. Do đó, kíp mổ quyết định buộc phải cắt buồng trứng và phần phụ trái", BS Tiến cho hay.

Theo chuyên gia này, việc mất đi một bên buồng trứng sẽ ảnh hưởng nhiều đến khả năng sinh sản của bệnh nhân. Đáng tiếc hơn, bệnh nhân chưa lập gia đình, chưa có con.

Từ trường hợp này, BS Tiến khuyến cáo, các chị em phụ nữ nên đi khám phụ khoa định kỳ, để có thể kịp thời phát hiện và xử trí bệnh lý khi chưa có biến chứng.

Với bệnh nhân u buồng trứng sẽ được đánh giá là u lành hay u ác. Nếu là u ác, tùy kích thước vẫn có trường hợp cần phẫu thuật.

Với trường hợp là u lành, cần đánh giá xem có phải là nang buồng trứng sinh lý hay không. Nếu theo dõi sau 3 tháng không bị vỡ là u thực thể. Với trường hợp u có kích thước trên 5cm phải tiến hành phẫu thuật.

Triệu chứng điển hình của u buồng trứng xoắn là liên tục đau nhói ở vùng 2 bên hố chậu, dùng thuốc giảm đau không đỡ. Khi phát hiện tình trạng này, bệnh nhân cần đến bệnh viện để thăm khám ngay.