- 

Vùng Lộc Ninh, Hớn Quản, Bù Đốp thuộc tỉnh Thủ Dầu Một (nay là tỉnh Bình Phước) có thổ nhưỡng thích hợp với cây cao su. Tại đây có những đồn điền cao su bạt ngàn và sản phẩm làm ra có khối lượng đáng kể. 

Thế nhưng vào thời điểm miền Nam còn là thuộc địa của Pháp, phương tiện để di chuyển những cục "vàng trắng" này chưa có. Các chủ đồn điền đã kiến nghị với chính quyền xây dựng tuyến đường sắt để chuyển cao su từ Lộc ninh về Bến Cát...

Lớn lên trong khói lửa

Năm 1927, con đường cao su (rubber line) bắt đầu hình thành. Sau 6 năm thi công, năm 1933, đoạn đường sắt từ Lộc Ninh đi bến Đồng Sổ dài 69 km do một công ty tư nhân là Công ty Xe Điện Bến Cát - Kratie đầu tư đã được chính thức khánh thành. 

Theo đó, cao su đi từ Lộc Ninh đến bến Đồng Sổ rồi lên tàu thuyền tại cảng sông Bến Cát để về đến Sài Gòn. 

Đến năm 1937, đoạn đường này lại nối vào hệ thống hoả xa Đông Dương thành tuyến đường sắt Sài Gòn - Lộc Ninh.

Nhà ga xe lửa Lộc Ninh và đầu máy hơi nước (Ảnh: Internet)

Tuyến đường sắt Sài Gòn - Lộc Ninh có tổng chiều dài 141km đi từ ga Sài Gòn qua Lái Thiêu, Bình Dương, Hớn Quản, Lộc Ninh và kéo dài tới biên giới Campuchia. Để hình thành được tuyến này, Pháp đã phát hành rộng rãi trái phiếu trên toàn nước Pháp và Đông Dương.

Từ khi hình thành đến trước 1945, để đến được Lái Thiêu rồi tiếp tục đến Lộc Ninh, lộ trình chạy tàu được khởi hành từ ga Sài Gòn đến ga Gò Vấp rồi chạy dọc theo đường bộ bây giờ là Nguyễn Oanh rồi tiếp đến Hà Huy Giáp. Sau khi qua các cây cầu nhỏ, đến Thạnh Lộc đoàn tàu sẽ vượt qua cầu sắt Lái Thiêu (bây giờ là cầu Phú Long) khoảng 2km để đến ga Lái Thiêu.

Nhờ tuyến đường sắt này bộ mặt tỉnh Thủ Dầu Một (cũ) mà đặc biệt là các vùng Lộc Ninh, Hớn Quản, Bù Đốp có nhiều thay đổi. Hàng ngày đoàn tàu đưa hàng trăm tấn cao su về Sài Gòn đồng thời cũng đưa đi đón về hàng ngàn khách. Nhiều người từ miền Bắc, miền Trung đổ vào tìm việc làm đã nâng số lượng khách lên đáng kể.

Đồn điền tiếp tục được mở rộng thêm. Công nhân lao động làm các công việc như làm đất, trồng cây, chăm sóc và cạo mủ được tuyển dụng rộng rãi. 

Điều này có thể thấy rõ qua con số năm 1935 vận chuyển được 80.000 lượt khách và 25.000 tấn mủ thì chỉ một năm sau con số này tăng đến 100.000 lượt với 42.000 tấn.

Phát hành trái phiếu để xây dựng đường sắt Sài Gòn - Lộc Ninh (Ảnh: Internet)

Năm 1937, tuyến đường sắt Sài Gòn - Lộc Ninh được chuyển về cho đường sắt Đông Dương quản lý. Các tuyến đường sắt được kết nối vào chung hệ thống và các đầu máy cũ kỹ lạc hậu được thay thế bằng các đầu máy mới mạnh hơn tiết kiệm hơn.

10 năm sau, đầu năm 1947, lực lượng Việt Minh tấn công dữ dội vào tuyến đường sắt ở Gò Vấp. Điều này đã làm cho đoàn tàu Sài Gòn - Lộc Ninh không thể về đến ga cuối cùng. 

Khách và hàng được chuyển đến ga thuận tiện nhất. Mặc dù trở ngại như thế nhưng sản lượng cao su chuyên chở về Sài Gòn đề xuất khẩu cũng lên đến con số 60.000 tấn/năm.

Chỉ còn trong ký ức

Dường như các tuyến đường sắt trong giai đoạn này chỉ có tuyến Sài Gòn - Lộc Ninh chịu nhiều tổn thất do chiến tranh nhất. Nhưng dù thế nào người Pháp cũng phải duy trì vì những lợi ích cốt lõi mà tuyến đường mang lại.

Ngày 6/11/1949, cầu Lái Thiêu bi đánh sập. Tuyến đường sắt Sài Gòn - Lộc Ninh bị gián đoạn. Người Pháp quyết định làm mới 5,5 km đường sắt nối An Mỹ với Dĩ An không phải qua cầu Lái Thiêu, nhập chung vào đường sắt Bắc Nam để về đến Sài Gòn. Việc thông thương hàng hóa và đi lại của nhiều người được khôi phục. Những tấn hàng cao su tiếp tục được đến với cảng Sài Gòn. 

Nhưng rồi đến giai đoạn 1950 - 1953, tuyến đường này lại tiếp tục hư hỏng vì chiến sự làm chậm tiến độ sản xuất và xuất khẩu cao su. Việc vận chuyển không được suôn sẻ, trong khi các đồn điền vẫn tiếp tục sản xuất khiến cho hàng hóa bị ứ đọng...

Ngã tư Ga. Cầu vượt ngã tư Ga băng qua quốc lộ 1A để về cầu Phú Long

Những năm về sau đó, doanh thu bị giảm dần đến mức không thể tiếp tục duy trì, tuyến đường sắt Sài Gòn - Lộc Ninh chính thức bi loại bỏ vào năm 1960. Nó kết thúc 27 năm hoạt động.

Chúng tôi có dịp trở lại cung đường này. Dấu vết của những chuyến tàu một thời xuôi ngược đã không còn. Những đoạn đường sắt, những ga xép, ga lớn, những cây cầu sắt giờ đã đổi thay...

Có lẽ đến nay chỉ còn sót lại một dấu vết duy nhất là một đoạn đường sắt ngắn ngủi dọc theo đường Nguyễn Xí (P. 13, Q. Bình Thạnh, TP.HCM). Nhiều bậc cao niên ở khu vực này cho biết, đoạn đường sắt này nằm trên hệ thống tuyến đường sắt Sài Gòn- Lộc Ninh. Trước đây, nhà cửa chưa nhiều và cầu Đỏ chưa xây dựng lại thì đoạn đường sắt ngang qua khu vực này dài lắm.

Nhiều người ở Sài Gòn lâu năm nhưng vẫn chưa biết tại sao ngã tư quốc lộ 1A (trước đây là xa lộ Đại Hàn) giao với Hà Huy Giáp thuộc phường Thạnh Lộc Q. 12 được gọi là ngã tư Ga. Tàu hỏa từ ga Sài Gòn hướng về Lộc Ninh trước khi qua cầu Phú Long đều phải ghé ngang ga này. Ga này có tên là ga Xóm Thơm.

Cầu Lái Thiêu bây giờ là cầu Phú Long cũ vẫn còn nhưng xuống cấp nặng. Hiện cầu đã hạ tải trọng xuống mức thấp nhất và chỉ dùng cho xe 2 bánh. 

Tuy đường sắt Sài Gòn - Lộc Ninh không còn nhưng hình ảnh cầu Phú Long, đoạn đường sắt dọc theo đường Nguyễn Xí và tên gọi ngã tư Ga vẫn là những kỷ niệm nhắc nhở chúng ta về một cung đường sắt chỉ còn trong ký ức...

(Còn tiếp)

Trần Chánh Nghĩa

Nữ ca sĩ Evy cho biết cô không quá áp lực khi ra mắt khán giả ở tuổi 26.

Nữ ca sĩ cho biết cô không quá áp lực khi ra mắt khán giả ở tuổi 26 - độ tuổi khá "cứng" nếu so với lứa ca sĩ trẻ trong V-pop hiện nay. Cô kể bản thân từng tham gia 4-5 cuộc thi hát nhưng đều trượt từ "vòng gửi xe". Nhiều lúc cô nhụt chí, tự hỏi con đường này có dành cho mình hay không? Phải chăng việc liên tục thất bại ở các cuộc thi là dấu hiệu báo cho Evy biết bản thân nên từ bỏ, trở về cuộc sống đời thường? Tuy nhiên, mỗi lần có ý định từ bỏ, một cơ hội mới với tín hiệu tích cực lại đến với cô. Cuối cùng, Evy quyết định "đâm lao thì phải theo lao", sẽ hát đến khi nào già, không ai nghe cô hát nữa mới thôi.

Evy tiết lộ bắt đầu thích xem ca nhạc từ năm 2 tuổi. Gia đình cũng tạo điều kiện cho cô theo đuổi đam mê ca hát. Tuy nhiên, Evy chưa có cơ hội được theo học trường nghệ thuật chính chuyên. Cô học ngành marketing, từng làm công việc văn phòng. Evy từng trải qua giai đoạn thất nghiệp, khó khăn về tài chính.

Nữ ca sĩ được chú ý ở Rap Việt ra mắt MV Ảo giác

"Đó là khi ba tôi vừa qua đời, tôi bị công ty cho thôi việc. Không thể tự chống đỡ thêm, tôi dọn về nhà sống với mẹ. Thời điểm đó, tôi không bao giờ có tiền, chỉ có nợ. Người ta đòi nợ nhưng tôi luôn phải xin khất vì không có tiền trả. Thậm chí, tôi muốn đi đâu cũng nhờ bạn bè hoặc em trai đưa đón", cô nói.

Sau thời gian gặp khó khăn về tài chính, nữ ca sĩ bắt đầu cân bằng lại cuộc sống và có cơ hội theo đuổi đam mê âm nhạc. "Người ta nói rằng nếu bạn không có điều kiện, đam mê sẽ trở thành món nợ trên vai bạn. Bạn không vứt đi được, nhưng cũng không muốn đeo món nợ trên vai suốt cuộc đời được, quá nặng nề. Tôi may mắn có cơ hội nuôi dưỡng, phát triển đam mê thay vì biến nó thành món nợ trên lưng. Vì vậy, tôi quyết định theo đuổi nghề ca hát đến cùng", giọng ca 9X chia sẻ.

Chia sẻ về cơ duyên kết hợp với Evy, rapper Gonzo cho biết: "Đây là sản phẩm đầu tiên tôi ra mắt sau Rap Việt nên tôi rất hy vọng và đầu tư tâm huyết vào sản phẩm này. Tôi và Evy đã quen nhau từ lâu, mình cũng rất ấn tượng với giọng hát của Evy qua nhiều sản phẩm nhưEm ơi cứ vui,hay Crazy … và đặc biệt trong chương trình Rap Việt. Ngay khi nhận được lời mời của Evy ở chương trình Rap Việt, tôi đã nhận lời và viết lời ngay từ thời điểm đó. Tôi cũng rất chăm chút cho lời rap cũng như MV lần này cùng Evy nên rất hy vọng mọi người sẽ ủng hộ sản phẩm lần này".

MV Ảo giác vừa được phát hành tối 19/4. 

 T.Lê 

Dàn rapper đình đám của 'Rap Việt' hát xuyên đêm

Đêm nhạc quy tụ 4 cái tên đình đám từ chương trình Rap Việt gồm Ricky Star, 16 Typh, R.Tee và Yuno Bigboi đã "đốt cháy" sân khấu với những bản rap cá tính khiến khán giả có mặt "đứng ngồi không yên".

Có một sự choáng ngợp ban đầu khi ngắm bức bích họa “Trường học Athens”, không hẳn từ chi tiết sắc xảo tinh tế từng nét vẽ sinh động, hay thời gian phủ trên màu sắc tạo nên cảm giác lộng lẫy kỳ ảo bàng bạc, mà còn là từ hình ảnh những vĩ nhân của nhân gian có mặt trong tranh, mang theo lịch sử tri thức nhân loại như một cuốn từ điển đặc biệt và độc đáo.

Trước khi chia sẻ cảm xúc về bức bích họa này, có một chút giới thiệu sơ lược về tác phẩm.

Theo tư liệu về bức tranh, thì danh họa Rafael vẽ nó trong 2 năm 1509-1510 khi được Giáo hoàng Julius II yêu cầu trang hoàng Tòa thánh Vatican. Đây là bức tranh được Rafael tưởng tượng về một ngôi trường Athens quy tụ toàn bộ những vĩ nhân của nhân lọai, không chỉ của châu Âu mà còn của một số quốc gia châu lục khác như Ba Tư cổ đại, Hồi giáo thời Trung cổ, trong các ngành triết gia, toán học, vật lý học, khoa học nổi tiếng, với những phát minh, công trình đặt nền móng cho sự phát triển mọi mặt của thế giới loài người.

Trong tranh có 21 nhân vật, chỉ có hai triết gia Plato và Aristotle là đúng với “nhân diện”, còn lại các nhân vật khác chỉ là “phỏng đoán”: Zeno of Citium, Epicuru, Raphael tự họa?, Boethius, Anaximander (có thể là Empedocles?), Averroes, Pythagoras, Alcibiades (Alexander the Great?), Antisthenes (Xenophon, Timon?), Raphael (Francesco Maria della Rovere?), Aeschines (Xenophon?), Parmenides (Leonardo da Vinci?), Socrates? Heraclitus? Michelangelo?, Plato (Leonardo da Vinci?), Aristotle (Giuliano da Sangallo?), Diogenes of Sinope, Plotinus (Donatello?), Euclid (Archimedes with students Bramante?), Strabo (Zoroaster? Baldassare Castiglione?), Ptolemy, Protogenes (Il Sodoma, Perugino, Timoteo Viti?).

Rafael đã sử dụng kỹ thuật vẽ chiều sâu để mở rộng không gian và nghệ thuật phối cảnh làm nổi bật hình ảnh những nhân vật trung tâm. Ngoài ra, ông sử dụng kỹ thuật “giải phẫu học” của Michelangelo để khắc họa từng chi tiết vẻ đẹp cơ thể của mỗi nhân vật, kết hợp nghệ thuật sử dụng ánh sáng theo phương pháp của Leonardo de Vinci làm bức bích họa chan hòa ánh sáng.

Tâm điểm của bức tranh, và cũng là cảm hứng khi ngắm bức tranh là hai nhân vật chính, hai triết gia Hy Lạp cổ đại, “tổ” của nền triết học nhân loại: Plato (427-347 TCN), tay phải hướng lên trên, tay trái ôm cuốn sách “The Timaeus” viết những quan điểm của ông về Khoa Học Thiên Nhiên và Vũ Trụ Học.

Aristotle (384-322 TCN), học trò xuất sắc của Platon và thầy dạy của Alexander Đại đế, tay cũng ôm cuốn sách của ông “Aristotle’s Ethic”?, nhấn mạnh về mối quan hệ con người, tình bạn, nhà nước, chính phủ, và việc tại sao con người nên nghiên cứu những vấn đề này. Các tác phẩm của ông làm nền tảng cho logic học hiện đại và thuyết siêu hình học của ông cũng trở thành một phần không thể tách rời trong thần học của Thiên chúa giáo. Ông có một câu nói nổi tiếng về thầy Platon: “Platon là thầy nhưng chân lý thì quý hơn thầy”.

Vâng! “Platon là thầy nhưng chân lý thì quí hơn thầy”. Và đây có thể đã tạo nên nguồn cảm hứng cho người thưởng lãm bức tranh. Bởi Plato và Aristotle là hai nhà đại hiền triết cổ Hy Lạp có mối quan hệ thầy trò, nhưng lại thuộc hai trường phái triết học đối nghịch nhau, tương phản, tạo nên hai trục tư tưởng triết học nhân loại cho đến tận hôm nay rất khác biệt.

Platon có thuyết Hình thức (Theory of Forms), nơi sự "tồn tại" là cái phi vật chất, là nhận biết được bằng trí tuệ siêu nhiên, còn "không tồn tại" là vật chất; Aristotle lại coi sự tồn tại vật lý là thực, và hiện thực là chân lý. Một người theo đuổi lý thuyết siêu hình, còn một người bảo vệ những logic khoa học thực tế.

Trong tranh của Rafael, họ - một già một trẻ, một có vẻ sang trọng quý phái, một chân chất giản dị. Nhưng cả hai đều như không có giới hạn khoảng cách và bình đẳng tranh luận một vấn đề gì đó để bào vệ quan điểm của cá nhân mình. Làm nền cho cuộc tranh luận này là rất nhiều gương mặt vĩ nhân “cổ đại” và “đương đại”, đại diện cho tri thức của loài người quần tụ trong không khí hòa hợp, nhưng tự do, riêng tư… rất sinh động.

Phục Hưng là thời mà những giá trị Hy Lạp và La Mã cổ xưa sống dậy, vẻ đẹp tự nhiên của con người, những tư tưởng quan điểm cũ được tôn vinh. Rafael chọn triết học làm đề tài cũng không nằm ngoài xu hướng của chủ nghĩa nhân văn thời kỳ này.

Cảm giác danh họa Rafael không phải ngẫu nhiên đưa các nhân vật kiệt xuất cả cổ đại lẫn đương đại vào tác phẩm của mình. Như chính tác giả đang muốn bày tỏ suy nghĩ của mình qua bức tranh, và cũng là muốn truyền tới công chúng thông điệp về nhu cầu tri thức của loài người.

Toàn cảnh bức tranh toát ra tinh thần tìm kiếm tri thức bất chấp những ranh giới về thời đại, địa lý, văn hóa, như những cuộc đối thoại của các nền văn minh khác nhau.

Không vì một sự ích kỷ, không vì một sự ganh đua, không vì hơn thua, không phân biệt các xu hướng, các lĩnh vực… mà tất cả như cùng chung tay để truyền cảm hứng đến nhân gian những tri thức cuộc sống mà họ đã khám phá, trải nghiệm, chiêm nghiệm, đúc kết…
Cho dù họ theo những trường phái đối lập và khác biệt, chủ yếu theo hai phe: Plato- nghiên cứu sự huyền bí của vũ trụ, Aristotle- theo dõi những quy luật phát triển tự nhiên của con người, nhưng rõ ràng trong tranh lại thấy một sự hòa hợp của cả hai: siêu hình và thực tế, lồng ghép vào nhau như một tổng thể, để tôn trọng và tôn vinh nhau.

Một bức bích họa cách thời hiện đại của chúng ta hơn 500 năm mà tư tưởng rất tiến bộ, đã nghĩ đến sự hòa hợp những khác biệt trong các cuộc đối thoại rất văn minh, để không phải là công kích nhau mà là tìm ra những ưu khuyết để hoàn thiện một cách hoàn hảo, để truyền đạt cho nhân loại những tinh hoa nhất, nhằm hướng tời sự phát triển cuả thế giới loài người ngày càng đẹp hơn.

Từ bức tranh “Trường học Athens” của danh họa Rafael, nghĩ tới thực tế của ngày hôm nay, có rất nhiều điều suy tư. Chúng ta đã được hưởng những thành quả ưu việt của rất nhiều vĩ nhân nhân loại, để có một thời đại hiện tại, nhưng đồng thời chúng ta cũng đang có rất nhiều giá trị khác biệt.

Làm thế nào để tôn trọng các sự khác biệt ấy, làm thế nào để hòa hợp trong một tổng thể để tìm ra những ưu điểm bổ xung cho nhau, để cùng nhau phát triển, chứ không phải là mang ra để cố chứng minh sự ưu việt hơn thua, để chèn ép, áp đặt, phá hỏng hay tiêu diệt nhau?

Từ chính hình ảnh trong bức tranh “Trường học Athens”, thầy trò Plato và Aristotle bên nhau trong một cuộc trao đổi rất bình đẳng. Theo hình ảnh, thì họ rất trái ngược nhau, ngay cả cuốn sách họ cầm người ngang, người dọc, tay thì người chỉ trời, kẻ chỉ đất, trang phục cũng phân biệt đẳng cấp quý phái và bình dân. Nhưng giữa họ không có khoảng cách, thầy và trò đều ngang hàng nhau trong cuộc đối thoại học thuật với vẻ mặt tôn kính nhau, không phải hai thầy trò.

“Trí tuệ nhân tạo”- AI: Artificial Intelligence, là một hệ thống phần mềm máy tính do con người sáng tạo, tổng hợp, trí tuệ này có thể tư duy, suy nghĩ, học hỏi... như trí tuệ con người, xử lý dữ liệu ở mức rộng lớn hơn, quy mô hơn, hệ thống, khoa học và nhanh hơn so với con người. Từ đó Xã Hội Vạn Vật Trí Tuệ Nhân tạo AIWS ra đời nhằm xây dung những mô hình xã hội mới với sự ứng dụng AI vào tổ chức và vận hành xã hội. Và tác phẩm Trường học Athens được coi là tác phẩm biểu tượng của Xã Hội Vạn Vật Trí Tuệ Nhân Tạo AIWS.

Trong “Trường học Athens”, các vĩ nhân nhân loại đều ngồi chung “chiếu” trong một gian phòng, và điềm đạm thảo luận, nêu chính kiến của mình… Và nếu như có thể, “sao chép” được tinh hoa các công trình của họ, tổng hợp lại, để có một “trí tuệ nhân tạo” siêu việt nhất? Tại sao không?

“Trường học Athens” như là khởi thuỷ vĩ đại, biểu tượng trí tuệ của nhân loại, đã được giới thiệu ở Việt Nam từ rất sớm, và hy vọng tinh thần của Trường học Athens truyền cảm hứng cho sự hòa hợp, cho những tinh hoa đa sắc kết hợp với nhau, tạo nên một xã hội phát triển toàn diện./.

Hoài Hương