Nhưng tôi vẫn còn may mắn hơn nhiều người khác. Chẳng hạn, một người bạn được mẹ bán nhà, đầu tư 8 tỷ đồng sang Mỹ học ngành Quản trị kinh doanh. Sau khi tốt nghiệp, bạn về nước, đi làm, nhận lương 15 triệu đồng/tháng - mức lương mà mẹ bạn phàn nàn "còn chẳng bằng tiền cho thuê, nếu giữ lại cái nhà; không biết bao giờ mới bù đắp được chi phí bỏ ra".

Nếu chỉ lạnh lùng xét về khía cạnh đầu tư, với không ít người, đầu tư cho du học không mang lại kết quả như kỳ vọng.

Tất nhiên, du học không phải là khoản đầu tư mà lợi nhuận chỉ tính bằng tiền bạc. Du học mang lại nhiều lợi ích rõ ràng khác như cơ hội tiếp cận nền giáo dục tiên tiến, phát triển tư duy hiện đại, khả năng ngoại ngữ, kỹ năng mềm, sự tự lập. Nhưng ngày càng phổ biến tình trạng nhiều du học sinh gặp khó khăn do mất kết nối với mạng lưới quan hệ trong nước, đối mặt với cú sốc văn hóa ngược khi trở về, thậm chí khó tìm việc giữa bối cảnh kinh tế suy thoái, nhà tuyển dụng ngày càng đề cao kinh nghiệm thực tế.

Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ chú trọng bằng cấp hay ngoại ngữ mà còn quan tâm tới kỹ năng, kinh nghiệm và thái độ làm việc. Bằng cấp quốc tế chỉ thực sự là lợi thế nếu thuộc các lĩnh vực đặc thù hoặc từ những trường đại học danh tiếng toàn cầu. Ngược lại, nếu bằng cấp đến từ các trường không nổi bật hoặc thuộc ngành cần nhiều kinh nghiệm như quản trị kinh doanh, ưu thế này giảm đi rõ rệt, thậm chí không tạo ra khác biệt lớn so với ứng viên trong nước. Trong nhiều trường hợp, ứng viên sở hữu kỹ năng mềm tốt, tư duy sáng tạo và khả năng thích nghi với môi trường lại có sức cạnh tranh cao hơn trên thị trường lao động.

Dù ngành công nghệ thông tin (IT) từng được xem là lựa chọn "vàng" từ năm 2023, ngành này đối mặt với tình trạng sa thải hàng loạt và suy thoái nghiêm trọng. Ngay tại trung tâm công nghệ lớn như Silicon Valley, các sinh viên mới tốt nghiệp cũng gặp khó khăn, khi các công ty ưu tiên nhân sự có kinh nghiệm hoặc cắt giảm tuyển dụng để giảm chi phí.

Thực tế này dẫn tới việc, du học trở thành khoản đầu tư rất khó, hoặc mất thời gian quá dài để hoàn vốn, đặc biệt là với những người chọn trở về.

Định cư sau du học cũng ngày càng khó khăn do các chính sách thắt chặt visa tại Mỹ, Australia và Canada. Tại Mỹ, visa lao động H-1B trở nên cạnh tranh khốc liệt hơn kể từ năm 2020, ưu tiên ứng viên có bằng cấp cao từ các ngành STEM và hạn chế đáng kể cơ hội cho các ngành khác. Ngoài ra, thời gian gia hạn OPT (Optional Practical Training) cho sinh viên quốc tế cũng được giám sát chặt chẽ, khiến nhiều người không đủ thời gian tìm việc phù hợp. Tại Australia, các yêu cầu về tay nghề trong danh sách định cư đã được siết lại, chỉ ưu tiên những ngành nghề đặc thù đang thiếu nhân lực. Những thay đổi này phản ánh xu hướng các quốc gia ưu tiên lao động chất lượng cao và giảm sự phụ thuộc vào lực lượng lao động nhập cư giá rẻ.

Trong khi đó, Trung Quốc và Đài Loan đang nổi lên với các chương trình học phí rẻ, học bổng hấp dẫn cùng thứ hạng giáo dục ngày càng cao. Xu hướng du học tại các quốc gia châu Á này đang dần trở thành giải pháp thay thế, đặc biệt đối với các gia đình muốn tiết kiệm chi phí mà vẫn đảm bảo chất lượng giáo dục. Các quốc gia châu Âu như Đức, nơi miễn hoàn toàn học phí cho sinh viên quốc tế tại nhiều trường công lập, hay Italy và Bỉ, nơi học phí và sinh hoạt phí thuộc mức thấp nhất châu Âu, cũng trở thành lựa chọn hợp lý.

Ví dụ, tại Đức, sinh viên chỉ cần đóng một khoản phí hành chính từ 100 đến 350 euro mỗi kỳ, và sinh hoạt phí trung bình khoảng 850 euro/tháng. Tương tự, tại Bỉ, học phí dao động 800-4.000 euro/năm và chi phí sinh hoạt trung bình khoảng 900 euro/tháng, trong khi Italy cung cấp học phí 1.000-2.500 euro/năm và sinh hoạt phí khoảng 700-1.000 euro/tháng. Những lựa chọn này giúp giảm đáng kể gánh nặng tài chính so với các quốc gia nói tiếng Anh truyền thống như Mỹ, Australia hay Anh.

Xu hướng du học ngắn hạn đang ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt đối với những người lao động trong độ tuổi 30, những người muốn thay đổi môi trường, trải nghiệm mới và nâng cao chuyên môn. Khóa học ngắn hạn tại các trường danh tiếng, với chi phí hợp lý và thời gian học cô đọng, mang lại cơ hội học hỏi kiến thức chuyên sâu trong thời gian ngắn, mà không cần dành quá nhiều thời gian và chi phí như chương trình dài hạn. Những khóa này thường tập trung vào kỹ năng thực tế và xu hướng mới trong ngành, giúp học viên nhanh chóng áp dụng vào công việc hiện tại hoặc mở rộng cơ hội nghề nghiệp.

Các chương trình ngắn hạn tại những trường đại học hàng đầu thế giới như Oxford, Harvard, Stanford, UCLA, hay các đại học ở châu Á tại Singapore, Hàn Quốc, cung cấp các khóa học chuyên sâu về quản lý, công nghệ, tài chính hay phát triển cá nhân, với mức phí chỉ từ 1.000-3.000 USD một khóa.

Thay vì đối mặt với những rủi ro tài chính lớn khi du học ngay từ bậc cử nhân, nhiều gia đình có thể cân nhắc tập trung học trong nước và dành đầu tư cho các chương trình thạc sĩ hoặc khóa du học ngắn hạn ở nước ngoài. Việc này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính mà còn cho phép sinh viên có thời gian tích lũy kinh nghiệm thực tế, từ đó đưa ra quyết định du học đúng đắn hơn.

Trải nghiệm sống và học tập tại một đất nước khác luôn là điều quý giá. Đây không chỉ là cơ hội để học hỏi kiến thức chuyên môn mà còn giúp mở rộng tầm nhìn, trải nghiệm văn hóa đa dạng và phát triển kỹ năng sống. Chuyến du học cũng là bước ngoặt giúp cá nhân trưởng thành hơn, biết tự ứng phó với những điều khó khăn khôn lường, tôi luyện sự kiên nhẫn và ý chí trong cuộc sống.

Học là hành trình suốt đời, không chỉ giới hạn trong những năm tháng học ở trường. Vì vậy, đầu tư cho giáo dục luôn là một lựa chọn thông minh và bền vững. Nhưng lựa chọn và đầu tư cho du học là bài toán cần sự cân nhắc kỹ lưỡng. Các yếu tố như chi phí, mục tiêu nghề nghiệp, và nhu cầu thực tế của bản thân nên được xem xét cẩn thận vì quyết định này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai học vấn mà còn đến sự phát triển lâu dài của mỗi người.

Trình Phương Quân

Các nền tảng mạng xã hội và trò chơi điện tử được thiết kế dựa trên thuật toán "kích thích dopamine" gây nghiện, khiến trẻ mất tập trung vào thực tế và bỏ bê trách nhiệm. Các tính năng tự động phát (autoplay), tự động âm thanh (autosound) và thuật toán liên tục cung cấp nội dung theo sở thích, làm trẻ dán mắt vào các thiết bị điện tử. Đặc biệt, não bộ non nớt của trẻ em rất nhạy cảm, có thể bị "lập trình" bởi các "vòng lặp" nội dung vô bổ và thiếu lành mạnh, làm giảm khả năng tư duy, phát triển trí tuệ, và ảnh hưởng sức khỏe tinh thần.

Về lối sống, tiếp xúc với hình ảnh "ảo hoàn hảo" làm trẻ so sánh bản thân với người khác, dẫn đến trầm cảm và tự ti. Hiện tượng này được gọi là "so sánh xã hội". Trẻ còn chịu áp lực bởi tiêu chuẩn sắc đẹp phi thực tế từ influencer, KOL, và quảng cáo. Nhiều trẻ cố gắng thay đổi hình dáng hoặc phong cách, dẫn đến rối loạn ăn uống và những hành vi không lành mạnh. Cảm giác sợ bị bỏ lỡ (FOMO) khiến trẻ thêm căng thẳng khi thấy mình thiếu các trải nghiệm mà cộng đồng chia sẻ.

Về thể chất, việc lướt mạng hoặc chơi game trễ vào ban đêm gây rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến cảm xúc và việc học tập. Hộp sọ mỏng của trẻ hấp thụ bức xạ điện từ nhiều hơn, gây lo ngại về tác động lâu dài của công nghệ. Ánh sáng xanh từ màn hình làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ và tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng. Trẻ dễ bị hội chứng thị giác màn hình với triệu chứng đau đầu, khô mắt và mỏi mắt. Ngoài ra, tư thế cúi đầu kéo dài gây đau cột sống và hội chứng "text neck" đặc biệt nguy hại trong giai đoạn phát triển xương. Thiếu vận động do sử dụng thiết bị quá mức làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường, và rối loạn chuyển hóa.

Não của trẻ còn bị ảnh hường bởi những thông tin nhạy cảm và lệch lạc trên mạng, dễ dẫn đến việc bị thao túng về tâm lý và tư duy, từ đó bị thao túng về hành vi.

Tình trạng bắt nạt qua mạng ngày một nghiêm trọng. Trẻ bị quấy rối hoặc làm nhục trực tuyến, gây tổn thương tâm lý. Trẻ cũng dễ bị lôi kéo vào các hành vi không lành mạnh như sử dụng rượu, thuốc lá, chất kích thích, tình dục, bài bạc, và cá độ, gây hậu quả nặng nề đến sức khỏe, tiền bạc, và tương lai.

Ngoài ra, trẻ chưa hiểu rõ tác động của "dấu chân kỹ thuật số", dễ chia sẻ thông tin cá nhân hoặc đăng nội dung ảnh hưởng đến tương lai.

Mạng xã hội và trò chơi cũng làm suy giảm kỹ năng giao tiếp của trẻ. Việc thiếu tương tác ngoài đời thực khiến trẻ thiếu nhạy cảm trước các cảm xúc thật và ngôn ngữ cơ thể. Trẻ quan tâm ưu tiên các mối quan hệ ảo, trở nên tự cô lập với gia đình và bạn bè.

Để bảo vệ trẻ em, nhiều quốc gia áp dụng các biện pháp như giới hạn độ tuổi, kiểm soát nội dung, quyền kiểm soát của phụ huynh, giáo dục kỹ năng số và xây dựng khung pháp lý. Tại Mỹ, Đạo luật bảo vệ quyền riêng tư trẻ em trên mạng (COPPA) yêu cầu người dùng mạng xã hội phải từ 13 tuổi trở lên. Hàn Quốc yêu cầu sự đồng ý của phụ huynh đối với người dùng dưới 16 tuổi. Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) của Liên minh Châu Âu yêu cầu sự đồng ý của phụ huynh khi xử lý dữ liệu cá nhân của trẻ dưới 16 tuổi. Trung Quốc sử dụng hệ thống xác minh danh tính thực để giám sát hoạt động người dùng mạng xã hội và chỉ cho phép trẻ em dưới 14 tuổi sử dụng 40 phút mỗi ngày với nội dung phù hợp.

Tại Việt Nam, Nghị định 147/2024/NĐ-CP sẽ có hiệu lực vào ngày 25/12/2024. Nghị định này quy định trẻ dưới 16 tuổi không được tự tạo tài khoản mạng xã hội, cha mẹ hoặc người giám hộ phải đăng ký thay và giám sát nội dung truy cập của trẻ. Nghị định cũng giới hạn thời gian chơi game trực tuyến cho người dưới 18 tuổi, không quá 60 phút mỗi trò chơi và tổng cộng không quá 180 phút mỗi ngày. Các doanh nghiệp dịch vụ trò chơi điện tử phải thực hiện biện pháp bảo vệ trẻ em, như phân loại trò chơi theo độ tuổi và cung cấp công cụ kiểm soát cho phụ huynh.

Cha mẹ đặc biệt đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ trẻ khỏi tác hại của mạng xã hội. Một biện pháp hiệu quả là tắt (Off/Disable) các tính năng tự động phát và tự động âm thanh. Kinh nghiệm cá nhân cho thấy, việc tắt các tính năng tự động này đã giảm trên 90% thời gian màn hình. Vì vậy, tôi đặc biệt khuyến khích mọi người làm theo. Ngoài ra, cha mẹ có thể giới hạn thời gian sử dụng màn hình thông qua các chức năng tích hợp trên thiết bị hoặc ứng dụng quản lý thời gian: chỉ cho phép trẻ truy cập mạng xã hội hoặc chơi game sau khi hoàn thành bài tập, giúp việc nhà, và không cho phép sử dụng thiết bị điện tử trong giờ ăn hoặc trước khi đi ngủ. Cha mẹ cũng nên là tấm gương, tránh lạm dụng thiết bị điện tử trước mặt trẻ.

Giáo dục trẻ kỹ năng số là cần thiết, để trẻ nhận diện nội dung không phù hợp, thông tin giả, và hành vi bắt nạt. Trẻ cần hiểu cách bảo vệ thông tin cá nhân, tạo mật khẩu mạnh, và chỉ kết bạn với người quen. Tăng cường hoạt động ngoại khóa, thể thao, hoặc giao lưu gia đình là cách giúp trẻ giảm phụ thuộc vào mạng xã hội. Các sở thích như đọc sách, vẽ tranh, học nhạc, hay tham gia các câu lạc bộ như hướng đạo sinh, cờ vua cũng là giải pháp hữu ích.

Mạng xã hội bên cạnh những lợi ích, bộc lộ nhiều mặt tiêu cực cho người dùng, đặc biệt là trẻ em, mà "thối não" có lẽ là một hình ảnh biểu tượng rất dễ hình dung.

Bùi Mẫn

Các nhân viên an ninh phải vào cuộc để làm dịu tình hình và dọn rác. Nhưng đến cuối hiệp, CĐV chủ nhà tiếp tục hành vi xấu, khiến trận đấu có lúc bị gián đoạn.

Bầu không khí rất khẩn trương ở tuyển Việt Nam. Các cầu thủ đều có tinh thần rất háo hức, tự tin, không ai gặp vấn đề về chấn thương

Văn Hậu, Công Phượng thích nghi rất nhanh dù chỉ có 3 buổi tập cùng tuyển Việt Nam

Ở buổi tập chiều 12/11, lần đầu tiên HLV Park Hang Seo đưa ra bài tập lạ trong đợt tập trung chuẩn bị cho trận UAE và Thái Lan

Các cầu thủ phải giữ được vị trí sau khi di chuyển về các hướng khác nhau

Bài tập không chỉ luyện cho các cầu thủ về phản xạ, thể lực, mà còn rất vui, tạo nên tinh thần rất thoải mái trong đội

Rõ ràng HLV Park Hang Seo muốn các học trò của mình có sự chuẩn bị kỹ về mọi mặt trước cuộc đối đầu với UAE và Thái Lan

Tuyển Việt Nam cho thấy sự yên tâm khi luôn thể hiện sự đoàn kết, nỗ lực vượt khó trong mọi hoàn cảnh

HLV Park Hang Seo sẽ chốt danh sách 23 cầu thủ đá trận UAE vào ngày 13/11. Như vậy, tuyển Việt Nam phải chia tay hai cầu thủ, nhưng nhiều khả năng vẫn được giữ ở lại để chuẩn bị cho trận gặp Thái Lan 5 ngay sau đó

Tuyển Việt Nam đã sẵn sàng tiếp UAE trên sân Mỹ Đình tối 14/11.

S.N