Về nhà, tôi thấy má đang đứng tựa lưng vào cửa nhìn ra. A, mẫu đây rồi, cần chi phải tìm loanh quanh. "Chụp hình thôi má ơi, thay đồ đẹp đi nào". Mẫu của tôi vào diện ngay chiếc áo dài nhung màu tím ưa thích nhất, chải lại mái tóc. "Mang theo cây dù nữa nghen má".

Rủ thêm mấy đứa nhỏ trong nhà, mấy bà cháu cùng leo lên xe. Dường như mẫu có vẻ hơi hồi hộp, cứ vuốt vuốt tóc rồi sửa đi, sửa lại tà áo dài...

Buổi sáng ở quê rất mát mẻ, không oi bức như Sài Gòn. Đoạn đường ngắn đó là ngã rẽ của con đường chính được trải nhựa chạy thẳng vào trung tâm xóm, nơi có căn nhà nhỏ của ngoại tôi. Nắng chiếu rực rỡ trên hai hàng cây cổ thụ có lẽ được trồng hàng chục năm rồi nên có gốc cực to và thân vươn thẳng lên rất cao. Tôi không biết là loại cây gì, chỉ thấy những chiếc lá to rụng xuống, tạo thành một lớp mỏng trên mặt đường lởm chởm đá.

Má tôi đứng đó, có chút ngỡ ngàng với không gian tĩnh lặng, đầy thơ mộng của đường quê. Dường như đây là lần đầu tiên má nhận ra vẻ đẹp rất tự nhiên của nó. Con đường không xa lạ gì bởi phía trong xóm là nơi má từng sống một thời. Nhọc nhằn buôn gánh bán bưng mấy khi được thảnh thơi để nhìn ngắm đường quê.

Mẫu lại vuốt nhẹ mái tóc, sửa tà áo dài lần nữa, chờ hiệu lệnh của "phó nháy" để bắt đầu nhập cuộc. Mẫu của tôi dễ thương, diễn theo răm rắp và rất chuẩn, thỉnh thoảng còn biết chủ động tạo dáng khoanh tay, nghiêng nghiêng người.

Má thời trẻ vốn đẹp, tôi thấy vậy khi xem cuốn album ảnh cũ của gia đình mà người bạn đời của mẫu đã giữ lại rất kỹ. Những bức ảnh của đôi uyên ương chụp cùng nhau của một thời xa, xa lắm...

Không còn mười tám đôi mươi, mẫu ảnh của tôi đã bước vào mùa xuân thứ 83. Dưới ống kính của con trai, má vẫn đẹp: rạng rỡ và hạnh phúc.

Dù thường được con cái chụp ảnh riêng, má vẫn thích những bức ảnh chụp gia đình, có đông đủ con cháu. Đi chơi đâu đông vui, má hay nhắc "kêu tụi nhỏ vô chụp hình chung" để rồi lâu lâu lại một mình lần mò xem lại những bức ảnh cũ. Những ngón tay gân guốc, xương xẩu cẩn thận lần dò trên từng khuôn mặt trong mỗi ảnh như để ôn lại, sợ quên mất tên của đám con cháu thân quen.

Hiểu được những ước mong của một người mẹ, làm cho họ cảm thấy an tâm và hạnh phúc đôi khi không phải là điều đơn giản.

Tháng trước, tôi xem "Lật mặt 7: Một điều ước" của Lý Hải và đánh giá cao tính chân thật của nhân vật người mẹ trong bộ phim.

Thực tế sống động về đời sống một gia đình với hình ảnh tần tảo quá đỗi thân thương của người mẹ đã đi vào trong phim ảnh theo cách giản đơn và chân thật. Người mẹ bao giờ cũng thế, dành hết tình cảm, sự yêu thương cho bọn trẻ, chỉ mong cho chúng trưởng thành và hạnh phúc.

Dường như ai xem bộ phim cũng thấy được một phần của cuộc đời mình trong đó để rồi nhận ra rằng cần phải yêu thương nhiều hơn người đã sinh ra, nuôi dưỡng mình nên người.

Từ những giấc mơ đầu đời đến những thất bại đớn đau, không ai khác chính Mẹ là người luôn ở bên chúng ta, là nguồn động viên và niềm tin vững chắc nhất. Mẹ, trong mọi hoàn cảnh, không chỉ là người mạnh mẽ và kiên nhẫn nhất mà còn là người bạn luôn sẻ chia mọi nỗi niềm với con cái.

Hơn 100 năm trước, một phụ nữ người Mỹ tên là Anna Jarvis đã kiên trì và không mệt mỏi để vận động tổ chức Ngày của Mẹ trên đất nước mình. Năm 1911, Ngày của Mẹ đã được tổ chức tại hầu khắp các bang của Mỹ. Và năm 1914, Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson ký văn bản ấn định ngày Chủ nhật thứ hai của tháng 5 hàng năm là Ngày của Mẹ. Từ đó, ngày quan trọng và nhiều ý nghĩa ấy dần lan tỏa rộng rãi ra nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Trong tất cả những ngày lễ, sự kiện văn hóa ngoại quốc được du nhập vào Việt Nam, tôi đánh giá cao sự lan tỏa tinh thần Ngày của Mẹ. Bây giờ, bất kỳ ai cũng có ít nhất một dịp đặc biệt để nghĩ về mẹ và làm một việc gì đó, bình dị và đơn giản thôi cũng được, miễn là để mẹ vui.

Hà Đức Trí

Trọn bộ Kính vạn hoa của NXB Kim Đồng bị in lậu nhìn rất xộc xệch, nhòe nhoẹt, gia công tạm bợ xấu xí, keo dán lồi lõm, bong tróc,...

Vấn nạn sách giả, sách lậu

Thời gian gần đây, NXB Kim Đồng liên tục phát hiện những cuốn sách mà mình đã ký bản quyền xuất bản với tác giả bị in lậu và làm giả với số lượng lớn. Đó là bộ sách văn học kinh điển Kính vạn hoa dành cho lứa tuổi học trò của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh; sách 90% trẻ thông minh nhờ cách trò chuyện đúng đắn của cha mẹ trong tủ sách Làm cha mẹ, và các bộ truyện tranh Doraemon, Thám tử lừng danh Conan… 

NXB Kim Đồng cho hay, sự phát triển của internet và cùng với đó là môi trường thương mại điện tử khiến vấn nạn sách giả, sách lậu càng trở nên nhức nhối. Nếu trước đây, sách giả - sách lậu trà trộn với sách thật, bày bán tại các cửa hàng, sạp báo nhỏ lẻ hoặc xa trung tâm, vùng sâu, vùng xa thì hiện nay, sách giả, sách lậu được bán công khai, cung cấp trên toàn quốc qua hệ thống bán lẻ online.

"Người bán sách lậu sử dụng tài khoản ảo trên các mạng xã hội để bán sách giả, sách in lậu với mức giá các nhà xuất bản chân chính, không thể cạnh tranh nổi. Họ ngang nhiên sử dụng hình ảnh sách thật của các nhà xuất bản để quảng cáo để lừa người mua. Người mua nhìn ảnh sách thật và bị hấp dẫn bởi chiết khấu quá cao, giá bán rẻ mà đăng ký mua để nhận được sản phẩm giả", bà Giáng Ngọc - đại diện truyền thông NXB Kim Đồng chia sẻ.

Theo thông tin từ Alpha Books, hàng trăm ngàn bản sách của đơn vị này bị làm giả, bị in lậu và bày bán công khai ở các nhà sách (tại Hà Nội đường Nguyễn Xí, Phạm Văn Đồng, Trần Quốc Hoàn, Đường Láng,... và nhiều tỉnh, thành).

Các cuốn sách best-seller như: Đắc nhân tâm, Quẳng gánh lo đi, Hành trình về phương đông và bộ sách của Nguyên Phong, bộ 18 cuốn Hạt giống tâm hồn, Nghĩ giàu làm giàu, Dám nghĩ lớn... thậm chí bị từ 10-17 nơi in lậu, làm giả cùng một lúc.Thống kê mới nhất, First News - Trí Việt cho hay, có hơn 480 đầu sách bị in lậu, làm giả dưới mọi hình thức và một đầu sách bị hàng chục nơi in lậu làm giả, cạnh tranh đua nhau giảm giá.

Sách giả- sách lậu đang 'giết chết' sách thật

"Chúng tôi đã kiên trì thâm nhập, đặt sách nhiều lần ở các trang bày bán quảng cáo trên mạng suốt sáu tháng qua và nhận được toàn sách giả, sách kém chất lượng, sai sót từ những trang bán sách này. Một ngày họ vận chuyển giao hàng sách giả ngày đêm với số lượng rất lớn, vì lợi nhuận rất nhiều” - ông Nguyễn Văn Phước đại diện First News - Trí Việt cho biết.

"Chúng tôi cũng đã làm việc với các cơ quan chức năng để sớm truy tố những kẻ sản xuất, mua bán sách giả, sách lậu trước pháp luật" - ông Phước nói.

Sách giả- sách lậu đang 'giết chết' sách thật.

Trong khi đó, bà Giáng Ngọc dùng từ 'kêu cứu', 'tố cáo' khi chia sẻ về vấn đề này bởi, sách lậu đang làm tổn hại đến quyền lợi chính đáng của các tác giả chân chính – những người đã bằng tài năng, kiến thức, kinh nghiệm sống của mình cống hiến trọn đời cho niềm đam mê đọc sách của nhân loại - thế nhưng lại không hề được hưởng nhuận bút.

"Sách lậu gặm nhấm, mài mòn sức lực từng biên tập viên, từng họa sĩ minh họa, chế bản, trình bày, người phụ trách in ấn. Một cuốn sách biên tập viên mất cả 10 năm theo đuổi, các họa sĩ lên phác thảo trình bày hoàn thiện hàng năm trời, được chế bản công phu, gia công in ấn cầu kỳ, bỗng biến thành một cuốn sách lậu – một sản phẩm thứ cấp bìa xộc xệch, màu phai, được in chữ mờ chữ tỏ. Sách văn chương đứt mạch cảm xúc; sách kiến thức, giáo dục mất chữ, mất dòng.

Hãy hình dung hậu quả khôn lường của một cuốn sách y khoa in sai đơn thuốc; hay sách tranh cho in cho trẻ em mà dùng mực in kém chất lượng và không an toàn…

Sách lậu gây tổn hại đến quyền lợi của bạn đọc – những người bằng tình yêu với sách xứng đáng được tôn trọng bằng chất lượng in ấn và yên tâm rằng giá trị bản sách họ cầm trên tay đã có nhuận bút dành cho những người làm ra chúng.

Sách của NXB Kim Đồng, đối tượng chính là bạn đọc nhỏ tuổi, lại là một trong các sách bị làm giả nhiều nhất, làm ảnh hưởng không chỉ đến NXB, mà cả đến thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước. Tôi tha thiết đề nghị các cơ quan chức năng, các cơ quan quản lý, báo chí truyền thông, các nhà xuất bản cùng lên tiếng, chung tay đẩy lùi nạn sách giả, sách lậu, sách kém chất lượng, để trẻ em Việt Nam có thể được cầm trên tay và đọc những cuốn sách thật. Quyền của các tác giả cần phải được tôn trọng, sách và con trẻ đều xứng đáng với một tình yêu chân thật, trẻ em cũng như bất kỳ bạn đọc nào đều xứng đáng được cầm trên tay cuốn sách thật", bà Giáng Ngọc nói.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Phó Cục trưởng Cục Xuất bản-In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông chia sẻ: Hoạt động in lậu, in giả, in nối bản trái phép đã và đang diễn ra với quy mô và tính chất ngày càng phức tạp.

Đối tượng in lậu dùng nhiều thủ đoạn tinh vi để đối phó sự phát hiện, xử lý của các cơ quan chức năng. Hệ quả của in lậu đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tác giả, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho nhà xuất bản, đối tác liên kết, làm thất thu ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế khi tham gia Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học, nghệ thuật. 

Năm 2019, công tác thanh tra, kiểm tra được tăng cường và triển khai đồng bộ với các phương thức mới, cụ thể như: Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện 08 cuộc thanh tra theo kế hoạch; Thanh tra chuyên ngành do Cục Xuất bản, In và Phát hành đã tiến hành 04 cuộc thanh tra theo kế hoạch; Đoàn Liên ngành phòng, chống in lậu Trung ương đã tiến hành 13 cuộc kiểm tra. Đối với một số vụ việc vi phạm, Cục Xuất bản, In và Phát hành đã xử lý nghiêm theo quy định.

Theo ông Nguyễn Ngọc Bảo, cần tiếp tục nâng cao nhận thức về phòng chống in lậu xuất bản phẩm và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực xuất bản cho tất cả người dân Việt Nam nhằm cải thiện môi trường kinh doanh khi Việt Nam tiếp tục hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu.

Việc loại trừ các hành vi in, phát hành xuất bản phẩm lậu, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là nhiệm vụ không chỉ của các cơ quan quản lý nhà nước, của chính quyền các địa phương mà cần có sự góp sức của các chủ sở hữu xuất bản phẩm và của toàn xã hội.

Tình Lê

Nhu cầu đọc sách cực lớn của người khiếm thị

Rất nhiều người cho rằng, người khiếm thị không cần đọc sách, liệu rằng điều ấy có đúng hay không?...

Đi nhiều nước và làm việc với nhiều đối tác, tôi phải công nhận một điều: người Việt Nam rất thông minh, nhanh nhạy và nhiệt huyết. Chúng ta không ngại cạnh tranh, thậm chí luôn sẵn sàng cho việc này. Tuy nhiên, thay vì cạnh tranh về mặt cải tiến sản phẩm hoặc dịch vụ, người Việt, dù trong nước hay ở những nước tôi biết, thường tập trung cạnh tranh về giá. Xét về mặt thị trường, điều này không hề sai, nếu không muốn nói là rất tốt cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, xét về vĩ mô, điều này không tốt cho sự phát triển của cả ngành.

Ví dụ những cửa hàng bán lẻ nhu yếu phẩm Việt Nam tại Nhật, biên lợi nhuận gộp thường bằng một nửa trung bình ngành, biên lợi nhuận sau thuế còn thấp hơn. Các cửa hàng bán nhu yếu phẩm nước khác thường duy trì biên lợi nhuận gộp ở mức cao. Kết quả là khá ít cửa hàng của Việt Nam có thể mở rộng thành chuỗi do có ít lãi để tái đầu tư; còn chuỗi bán đồ ăn của các nước khác có khá nhiều. Lý do: họ biết "nhìn nhau mà sống".

Tương tự, một người bạn của tôi ở Pháp cũng vừa phải nhượng lại quán ăn bán đồ Việt Nam. Vài ba năm đầu, việc kinh doanh rất tốt do đây là quán duy nhất bán đồ Việt Nam trong thị trấn. Tuy nhiên, doanh thu đi xuống rõ kể từ khi có một quán Việt Nam khác cũng được mở, với menu tương đương và giá rẻ hơn 15%.

Quay trở lại Việt Nam, việc cạnh tranh về giá có thể thấy rõ ở nhiều sản phẩm. Biểu hiện rõ rệt nhất có lẽ là tình trạng mua bán hàng online, khi mà việc inbox hỏi giá được đánh giá là "đặc sản Việt Nam". Ngoài chuyện tăng tương tác, tiếp cận khách hàng, còn một lý do quan trọng là các chủ shop thường lo sợ nếu công khai giá, các đối thủ cạnh tranh sẽ ra giá rẻ hơn để "cướp khách". Hoặc gần đây một ứng dụng giao đồ ăn đã phải đóng cửa chủ yếu bởi lý do tương tự, họ đã giảm giá dịch vụ tới mức không thể cầm cự được.

Theo kinh tế học, giảm giá thành sẽ rất tốt trong việc khuyến khích cầu. Tuy nhiên, cũng theo kinh tế học, giảm giá bán sẽ làm giảm giá trị thặng dư, doanh nghiệp sẽ đóng ít thuế hơn cho nhà nước và sẽ có ít ngân sách để phân bổ vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Đây là lý do nhiều MNC chọn không tham gia vào cuộc chơi giảm giá.

Với những doanh nghiệp lớn trên thế giới, chi tiêu cho R&D thường chiếm 3-5% doanh thu. Nếu nói về ngành, con số này cao nhất ở ngành công nghệ sinh học với 30%; những ngành như bán dẫn, phần mềm... con số cũng dao động trong khoảng 15-20%. Nếu nói về giai đoạn phát triển, giai đoạn phát triển ban đầu và giai đoạn chuyển mình (sau khi đã mở rộng và cần thêm sản phẩm hoặc thị trường mới) thường yêu cầu chi tiêu cho R&D nhiều, với khoảng 20% doanh thu.

R&D là một định nghĩa khá rộng, bao trùm sản phẩm, phương thức sản xuất lẫn thị trường; trong đó việc nghiên cứu phương thức sản xuất thường ít được nói tới nhất, giữ kín nhất vì nó giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Ví dụ: phương thức sản xuất của các MNC đã tiến từ OEM, qua ODM và tới OBM.

OEM là nhà sản xuất mặt hàng gốc, hoặc gọi nôm na là gia công. Đây thường là những doanh nghiệp đầu tư vào trang thiết bị, phụ trách về nguyên vật liệu và sản xuất theo yêu cầu của bên đặt hàng. OEM thường không dễ xoay xở khi có biến động về sản phẩm hoặc thị trường. Đây cũng thường là bên có biên lợi nhuận thấp nhất trong chuỗi giá trị.

Trên OEM là ODM, nghĩa là nhà thiết kế sản phẩm gốc. Đây là những doanh nghiệp sử dụng nhiều chất xám, chuyên biến ý tưởng thành những nguyên mẫu. Sau khi nguyên mẫu được chấp nhận, bước khó nhất của ODM là làm thế nào để sản xuất đại trà nguyên mẫu này, bao gồm cả việc tìm kiếm và quản lý chất lượng OEM. ODM thường là bên có biên lợi nhuận cao nhất, nhưng doanh thu thua xa OEM hoặc OBM.

ODM thường sẽ nhận đơn đặt hàng về yêu cầu sản phẩm từ OBM, chính là nhãn hàng người tiêu dùng quen thuộc. OBM chính là "trùm cuối" và quản lý mọi khâu, từ nghiên cứu, sản xuất cho tới người tiêu dùng. Trùm cuối này sẽ có doanh thu và biên lợi nhuận rất cao, và biên lợi nhuận này sẽ được đầu tư vào các công việc tìm kiếm, làm việc và quản lý OEM, ODM. Các công việc này có thể được làm thành quy trình, và quy trình này có thể được áp dụng khi nhãn hàng muốn phát triển ở một thị trường mới, một quốc gia mới. Đây là điều gần như không thể với OEM hoặc ODM.

Quay trở lại câu chuyện người bạn của tôi. Các MNC ngại khi phải cạnh tranh với những doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam không phải do họ không thể; trái lại, họ hoàn toàn có thể, và có khả năng bóp nghẹt những đối thủ nhỏ hơn. Tuy nhiên, nếu điều này xảy ra, sẽ có ít sản phẩm mới được tung ra thị trường, và người chịu thiệt cuối cùng chính là người tiêu dùng. Do đó, biên lợi nhuận ở một mức độ hợp lý nên được người tiêu dùng hoan nghênh.

Phạm Trung Tuấn