Mẹ ung thư sống với 3 con tâm thần…

Nhà thơ và nhà văn tiểu luận người Pháp Paul Valery đã viết vào năm 1928: "Tôi không biết liệu một triết gia có từng mơ về một công ty tham gia vào việc giao những "cảm xúc chân thực" tới tận nhà hay không." Bởi, ông luôn cho rằng: "Thật tuyệt vời khi có thể biến một giờ trống rỗng, một buổi tối tuyệt vời, một ngày chủ nhật bất tận, trở thành một sự mê hoặc, một biểu hiện êm dịu, hay một cuộc phiêu lưu của tinh thần."

Mang đến những cảm xúc thực tế tới tận nhà hiện đang thu hút nhiều công ty, từ Walt Disney đến Netflix và ByteDance, nền tảng video 15 giây TikTok. Hình ảnh với độ phân giải cao sẽ sớm xuất hiện dưới dạng hình ba chiều hoặc hình ảnh trên kính thực tế ảo. Cho đến nay, hầu hết được hiển thị trên màn hình phẳng lớn và nhỏ - như rạp chiếu phim, TV, máy tính bảng và điện thoại.

Từ iPhone đến Fortnite

Có hai khoảnh khắc hằn sâu trong tâm trí tôi trong một thập kỷ chứng kiến "tình yêu mãnh liệt" của con người với màn hình phẳng.

Một là, sự xuất hiện của Steve Jobs năm 2010 tại một sự kiện của Apple ở California để ra mắt iPad, sản phẩm tiếp theo của ông - thiết bị có ảnh tầm hưởng nhất kể từ sau sự ra đời của TV và iPhone. Màn trình diễn gần như trống trải, ngoại trừ một chiếc ghế sofa da mà Jobs ngồi lên khi trình bày và cầm trên tay thiết bị này.

Jobs không chỉ đơn thuần là ra mắt một sản phẩm mới; ông đã khắc họa một phong cách sống hoàn toàn mới. Hình thức cơ bản của giải trí gia đình sẽ biến đổi từ việc cả gia đình quây quần xung quanh một chiếc tivi, cho tới mỗi thành viên cầm một chiếc máy tính bảng. Khi họ đưa tay chạm vào những tấm kính đang nhấp nháy, những hình ảnh trên đó sẽ tuân lệnh họ.

Tuy vậy, cuộc cách mạng của máy tính bảng đã không xảy ra: 10 năm sau, tivi vẫn giữ vị trí đáng tự hào của mình trong hầu hết các căn phòng khách, với độ phân giải và kích cỡ màn hình ngày càng lớn hơn.

Đối với thế hệ Z, những người đã lãng quên chiếc TV thì máy tính xách tay đa năng được xem như một lựa chọn tốt. Hành khách trên máy bay đôi khi sẽ đặt iPad xuống và ưu tiên các bộ phim đã được tải xuống trước mắt họ. Thay vì thay thế chiếc TV, máy tính bảng đã phải tự bổ sung thêm tính năng cho mình.

Khoảnh khắc thứ hai là vào tháng 8 năm ngoái, khi xem trên iPhone của tôi livestream của Tyler "Ninja" Blevins, nhà vô địch của trò chơi nhập vai Fortnite, chuyển từ nền tảng phát trực tuyến trò chơi Twitch sang Mixer của Microsoft. Microsoft đã khai thác sự nổi tiếng của Blevins bằng cách cho anh ta chơi trò chơi, với những điệu nhảy ăn mừng kỳ quặc trước những người hâm mộ trên Mixer.

Một đám đông trực tiếp tập trung tại một studio để cổ vũ anh ta khi anh ta điều hướng một cách trôi chảy các màn thử thách. Trên điện thoại của tôi, tôi đã xem những người này theo dõi anh ta khi anh ta chiến đấu với các đối thủ trên màn hình máy tính, với những dòng bình luận sôi nổi. Một trạng thái quen thuộc của người nổi tiếng - những người mà cho đến hiện nay, chúng ta vẫn không thể hiểu chính xác công việc của họ là gì.

Từ công chúa Bạch tuyết đến Tiktok

Walt Disney lần đầu tiên nắm bắt được sức mạnh cảm xúc của các nhân vật khi thể hiện nó trên màn ảnh có tốc độ hơn 12 khung hình mỗi giây. Tại buổi ra mắt phim Bạch Tuyết ở Los Angeles năm 1937, khán giả đã khóc lóc thảm thương tại phân cảnh khi Bảy chú lùn phát hiện ra công chúa bị đầu độc. Việc tương tác với người chơi Fortnite có thể lập dị, nhưng trên thực tế Bạch Tuyết thậm chí không tồn tại trong đời thực.

Ngẫm lại về sự phát triển của người nổi tiếng trong cuốn sách Wonderland năm 2016 của mình, Steven Johnson viết "khả năng bóp méo hiện thực" của công nghệ, khiến chúng ta "nhìn thấy những thứ không tồn tại". Với tốc độ 12 khung hình mỗi giây, với âm thanh đồng bộ và cận cảnh, con người gần như không thể không hình thành các kết nối cảm xúc với những nhân vật trên màn hình.

Màn ảnh rộng luôn có một sức hút đặc biệt. Chân dung của Marilyn Monroe được chụp bởi nhiếp ảnh gia Eve Arnold trên phim trường The Misfits năm 1960 cho thấy sự quyến rũ của cô, song không thể truyền tải toàn bộ sức hút từ trong từng bước đi và cách nói chuyện duyên dáng trên màn hình.

Sự phơi sáng của các màn hình trong các rạp chiếu phim cổ điển của Hiroshi Sugimoto, đã thể hiện cách khán giả bị bất ngờ và dịch chuyển.

Khi màn ảnh rộng gần gũi với con người hơn, mức độ nổi tiếng cũng tăng theo. "Ngày nay, bất kỳ người nào cũng có thể tuyên bố rằng mình đang được quay phim", theo nhà triết học người Đức Walter Benjamin viết trong bài tiểu luận năm 1935 của ông "Tác phẩm nghệ thuật trong thời đại tái tạo cơ học". "Vì vậy, sự khác biệt giữa tác giả và công chúng sắp mất đi tính chất cơ bản của nó."

Và chiếc máy ảnh trên điện thoại thông minh đã biến những tiên đoán của ông thành hiện thực.

"XIN HÃY ĐỪNG NHÌN XEM NÓ TRÊN ĐIỆN THOẠI"

Benjamin sẽ làm gì với TikTok, ứng dụng mà những người trẻ hiện nay dùng để hát nhép và nhảy theo cùng một giai điệu, thường cạnh tranh để làm những bộ phim ngắn?

Một nghiên cứu gọi các hình thức video của TikTok là "video phát tăng cường được nén trong thời gian 15 giây, tốc độ cao và màu mè hơn" so với các video do ứng dụng khác tạo ra.

"Làm ơn, hãy đừng xem nó trên điện thoại" là lời kêu gọi của Martin Scorsese tới khán giả của The Irishman, bộ phim gần đây ông làm đạo diễn, bởi phát trực tuyến trên Netflix là một cuộc đánh cược của ông vào những khán giả thiếu trách nhiệm.

Nhưng hầu hết thanh thiếu niên đang dành nhiều thời gian hơn để khám phá chế độ chân dung, Instagramming hoặc gửi biểu tượng cảm xúc hơn là ngồi đắm chìm trong rạp chiếu phim.

Chơi trò chơi trên điện thoại có thể gây nghiện. Một nghiên cứu về thanh thiếu niên Mỹ cho thấy những người dành ít thời gian nhất cho các thiết bị như điện thoại là những người hạnh phúc nhất, trong khi những người thường dùng với cường độ cao có khuynh hướng buồn bã hơn, ít hài lòng với cuộc sống của họ và tự ti hơn. "Đôi khi, tôi cho rằng bản thân chẳng tốt đẹp chút nào" là một lời thừa nhận được rất nhiều người ủng hộ.

Điều đó trái ngược với sự mê hoặc được dự đoán của Valery hoặc quan điểm về điện ảnh của Benjamin, mà "đã làm bùng nổ thế giới thực và ảo, để giờ đây khi chứng kiến những tàn tích và mảnh vụn xa xôi, chúng tôi được phiêu lưu trong thế giới rộng lớn đó. Với sự cận cảnh, không gian mở rộng; với chuyển động chậm, mọi chuyển động như được mở rộng". Ông tin rằng màn hình sẽ giải phóng chúng ta.

Vậy có phải đang có một điều gì sai trái diễn ra? Có lẽ mọi chuyện vẫn ổn, chỉ là hiện nay mọi khía cạnh của cuộc sống, dù tốt hay xấu, đã và đang được "số hóa". Từ sự quyến rũ của Monroe, và tin nhắn thân mật được chụp bởi Jeff Mermelstein trên đường phố New York, đến những trò đùa trên Twitter và cả sự ghen tị khi xem những người khác sống cuộc sống hạnh phúc hơn trên Instagram, tất cả các trải nghiệm đều được hiển thị trên màn hình.

Ủy ban Quốc gia về Chính phủ điện tử đã thống nhất chọn các tỉnh Thừa Thiên - Huế, Quảng Ninh, Hà Nam để triển khai điểm, mẫu về xây dựng chính quyền điện tử.

Thừa Thiên - Huế: Chính quyền  điện tử phục vụ người dân tốt hơn

Ngày 25/7/2019, Trung tâm Giám sát điều hành đô thị thông minh của tỉnh Thừa Thiên - Huế chính thức được ra mắt. Đơn vị này được xem là đầu mối gắn kết giữa người dân – doanh nghiệp – chính quyền và đây được xem là trái tim của đô thị thông minh, với chức năng chính là giám sát, điều hành và tổng hợp, hướng đến xây dựng một chính quyền phục vụ người dân tốt hơn. Hiện Trung tâm đang triển khai đồng thời 10 dịch vụ giám sát thông minh gồm: phản ánh hiện trường, nhóm giải pháp camera giám sát đô thị, thông tin cảnh báo, giám sát thông tin báo chí địa phương, thẻ điện tử công chức, giám sát dịch vụ hành chính công… Người dân Huế, nếu có bức xúc có thể phản ánh, kiến nghị qua điện thoại thông minh hoặc qua website trung tâm với hình ảnh, video đính kèm. Những phản ánh này sẽ nhanh chóng được tiếp nhận và phân phối đến các đơn vị liên quan xử lý để có phản hồi.

Ông Phạm Ngọc Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế cho biết, mô hình này được xây dựng trên cơ sở đặc điểm riêng của đô thị Thừa Thiên - Huế, phù hợp với quy mô kinh tế - xã hội của địa phương, đảm bảo nguyên tắc lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Trung tâm này tạo ra môi trường thông minh để chính quyền tương tác, trao đổi và kịp thời thông tin, xử lý những vướng mắc của người dân, doanh nghiệp. “Chúng tôi đưa ra 3 bài toán: người dân cần gì, doanh nghiệp cần gì, chính quyền cần gì và yêu cầu cả 3 bài toán này phải phối hợp với nhau để có mô hình quản lý thống nhất trên Hệ thống dịch vụ công trong đô thị thông minh. Ở đây, chúng tôi lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ của đô thị thông minh, hướng tới việc nâng cao hiệu quả điều hành của chính quyền, nâng cao khả năng tương tác của người dân và chính quyền, đem lại tiện ích tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp. Một trong những đặc thù của đô thị thông minh là hướng tới khai thác những thế mạnh về văn hóa, lịch sử của vùng đất Huế”, ông Thọ nói.

Cũng theo ông Thọ, chúng ta đem những ứng dụng thông minh vào quản lý là để cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, nhưng cũng phải nâng cao giá trị di sản lịch sử, văn hóa của vùng đất Huế. Những giá trị đó không thay đổi nhưng chất lượng phục vụ ngày càng cao hơn là điều chúng tôi hướng tới. Chúng ta sẽ vẫn thấy một hình ảnh của Huế cổ kính, êm đềm nhưng chất lượng dịch vụ tốt hơn và thuận lợi cho người dân trong phát triển về mọi mặt như kinh tế, đời sống… và cả nhu cầu hưởng thụ. “Tôi cho rằng điều đó chỉ xảy ra khi quá trình quản lý minh bạch. Một chính quyền tốt là chính quyền phải dự báo được tình hình để có các biện pháp giải quyết thông qua các công cụ CNTT, chính quyền điện tử để từ đó nâng cao hiệu quả, hoạch định chính sách đầu tư. Khi các chính sách công khai thì người dân chia sẻ, đảm bảo nguyên tắc dân biết, dân làm, dân kiểm tra thông qua chính quyền điện tử của thành phố thông minh. Và tôi cho rằng, hệ thống chính quyền điện tử sẽ giúp chúng ta kiểm soát được tính công khai, minh bạch. Người dân có thể tương tác để giám sát, tìm kiếm thông tin liên quan đến Nhà nước, chính quyền và ngược lại”, ông Thọ nói.

Bình luận về mô hình này, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết: “Chúng tôi sẽ lấy mô hình của Huế để học hỏi và chia sẻ thông tin khi có những kết nối giữa chính quyền và địa phương. Mặt khác, với xuất phát điểm là một tỉnh không có nhiều nguồn lực, sự thành công của Huế cũng sẽ trở thành một nguồn cảm hứng cho các tỉnh, thành khác xem xét. Những đốm sáng của địa phương, từ đó sẽ lan toả, trở thành động lực cho bức tranh chung về chính quyền điện tử trên cả nước”.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cũng nhận định, thành phố thông minh, chính quyền điện tử sẽ có triển vọng rất tốt nếu Việt Nam nhìn nhận và thực hiện nó với thái độ rất nghiêm túc. Ông cho rằng đấy là yếu tố cốt lõi thay vì thói quen đổ lỗi cho việc thiếu thốn về năng lực hay công nghệ. Bởi cho dù có đầy đủ nguồn lực trong tay nhưng thiếu khả năng kết nối, các địa phương (hay thậm chí là trên trung ương) cũng sẽ không thành công trong câu chuyện số hoá chính quyền.

Để Chính phủ điện tử đến được với từng người dân và doanh nghiệp thì mô hình và phương thức vận hành ở các địa phương đó hiện thực hóa các mục tiêu của Chính phủ.

Quảng Ninh: “Chính quyền  điện tử làm cho bộ máy không thể tham nhũng”

Trong số các địa phương triển khai mô hình chính quyền điện tử thì Quảng Ninh được xem là hình mẫu đang được khá nhiều địa phương nghiên cứu, học tập. Ông Đỗ Ngọc Nam, Giám đốc Trung tâm Điều hành thành phố thông minh cho biết, Quảng Ninh đã ý thức việc xây dựng  chính quyền điện tử khá sớm từ những năm 2013. Thế nhưng, mô hình này mới hoàn thiện khi Quảng Ninh đưa Trung tâm Điều hành thành phố thông minh tỉnh Quảng Ninh chính thức vận hành từ ngày 28/8 với mục tiêu nâng cao năng lực quản lý, chất lượng, hiệu quả các hoạt động kinh tế - xã hội. Trung tâm Điều hành này cho phép sử dụng thông tin và công nghệ phân tích để người điều hành ra những quyết định sáng suốt, kịp thời, giúp quản lý được đa dạng các vấn đề, kể cả các tình huống khẩn cấp… Trung tâm còn theo dõi được tất cả mọi vấn đề thông qua hệ thống camera và cảm biến, ứng dụng trí tuệ nhân tạo… Khi có sự cố hay cảnh báo, có thể dễ dàng quan sát từng camera được kết nối trên bản đồ số. Các thông tin sẽ được tập hợp, phân tích vào các hoạt động quản lý từ một đầu mối điều hành duy nhất. Vì thế, có thể dự báo về các vấn đề xảy ra, phản ứng trước các tình huống.

Theo ông Nam, khi trung tâm này đi vào hoạt động đã làm thay đổi rất nhiều thái độ  giữa cơ quan công quyền với người dân và doanh nghiệp. Nếu như trước đây, người dân thường có tâm lý ngại đến các cơ quan công quyền bởi họ luôn nghĩ rằng ở đấy phải có "bôi trơn" và sự ban phát ân huệ. Thế nhưng, với Trung tâm Điều hành thành phố thông minh tỉnh Quảng Ninh thì bộ máy của các sở được tập trung tại trung tâm này. Tất cả thủ tục tiếp nhận qua 1 cửa theo đúng quy trình, có hệ thống camera và ghi âm giám sát quá trình xử lý này của các sở, ban, ngành với người dân và doanh nghiệp rất chặt chẽ. Tất cả quy trình ở đây được xử lý qua mạng và khép kín, thậm chí các sở phải có người đủ thẩm quyền đóng dấu cho các thủ tục ngay tại trung tâm. Mỗi một cán bộ ở đây làm việc với một tinh thần giống như doanh nghiệp phục vụ khách hàng. Vì vậy, nếu cán bộ ở đây phục vụ không tốt sẽ bị người dân và doanh nghiệp đánh giá qua nhiều hình thức. “Quy trình này khiến cho các cán bộ của các sở, ban, ngành gần như không có kẽ hở để nhũng nhiễu và tham nhũng. Chúng tôi muốn tiến đến mô hình làm cho bộ máy không muốn tham nhũng, không thể tham nhũng và không dám tham nhũng”, ông Đỗ Ngọc Nam nói.

Từ khi Trung tâm Điều hành thành phố thông minh tỉnh Quảng Ninh đi vào hoạt động thì quy trình cấp phép hay giải quyết các thủ tục giấy tờ của người dân và doanh nghiệp rút ngắn khoảng một nửa thời gian so với trước đây. Với những kết quả đã đạt được này, Quảng Ninh đang tiến thêm một bước là xây dựng chiến lược tiến tới chính quyền số.

Để triển khai Chính phủ điện tử thành công thì việc đưa ra các chiến lược, chính sách và tổ chức vận hành mang yếu tố then chốt.