Đào tạo nghề cho người khuyết tật: Ít và khó

Theo số liệu của Ủy ban Quốc gia về người khuyết tật, Việt Nam là một trong những nước có tỉ lệ người khuyết tật (NKT) cao trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng như trên thế giới, với khoảng 6,2 triệu NKT.

Trong số đó, có khoảng gần 2 triệu NKT trong độ tuổi lao động. Tuy nhiên, trong số này chỉ có 30% đang tham gia lao động, tạo thu nhập cho bản thân và gia đình. Họ chủ yếu làm các nghề nông - lâm - ngư nghiệp, có thu nhập rất thấp so với các công việc khác.

Chỉ có khoảng 10% số NKT đã được đào tạo nghề ở các trình độ, nhưng chủ yếu ở trình độ sơ cấp và đào tạo dưới 3 tháng, vì vậy, số NKT tìm được việc làm còn ít.

Chia sẻ về vấn đề này, TS. Trương Anh Dũng – Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cho biết, hiện nay tỷ lệ người khuyết tật trong độ tuổi lao động đã qua đào tạo nghề là rất thấp, thấp hơn rất nhiều so với bình quân chung của cả nước. “Đây chính là rào cản khiến nhóm yếu thế khó tiếp cận với thị trường lao động. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh như hiện tại thì nhóm đối tượng này sẽ bị ảnh hưởng lớn nhất”.

Ông Dũng nhận định, cho đến nay, chúng ta đã triển khai nhiều chương trình, dự án hỗ trợ giáo dục nghề cho nhóm đối tượng này. Ví dụ, mới đây nhất, Quốc hội đã thông qua chương trình mục tiêu quốc gia phát triển vùng đồng bào dân tộc thiếu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, hay chương trình trợ giúp cho người khuyết tật, phụ nữ, lao động vùng nông thôn… “Tuy nhiên, mặt khác, việc tổ chức đào tạo nghề cho nhóm đối tượng này ở nhiều địa phương vẫn chưa được quan tâm”.

Về phía các cơ sở đào tạo nghề, mặc dù mỗi năm đã đào tạo nghề cho khoảng 70.000 người khuyết tật ở các cơ sở trên cả nước, tuy nhiên con số này vẫn còn xa so với con số kỳ vọng mà Chính phủ đặt ra.

“Cũng chính vì đặc thù của đối tượng này mà các cơ sở đào tạo rất ngại khi tham gia đào tạo vì chi phí đào tạo cho 1 người khuyết tật, nạn nhân chất độc màu da cam… rất cao so với người lao động bình thường. Tuy nhiên, chúng tôi xác định đây là trách nhiệm xã hội mà các đơn vị cần thực hiện” – ông Dũng nói.

Dự án cho 2.000 người yếu thế

Trong bối cảnh này, sáng ngày 21/8, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) đã tổ chức lễ ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác với Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA) trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.

Theo đó, biên bản ghi nhớ hợp tác này là cơ sở cho việc thúc đẩy và triển khai dự án giáo dục dạy nghề cho một bộ phận người yếu thế tại Việt Nam, giúp họ có cơ hội tìm kiếm việc làm và hòa nhập xã hội tốt hơn trong tương lai.

Nhóm yếu thế được tập trung trong dự án gồm có các đối tượng: các nạn nhân và gia đình nạn nhân chất độc màu da cam; phụ nữ ở vùng nông thôn, dân tộc thiểu số; người khuyết tật và người nghèo…

Dự án được tài trợ bởi vốn ODA của KOICA và vốn đối ứng của Chính phủ Việt Nam. Để thiết kế dự án, KOICA sẽ cử một nhóm chuyên gia sử dụng ngân sách của mình và Bộ Lao động, Thương binh và xã hội (MOLISA) sẽ cung cấp các thông tin cần thiết và hỗ trợ cho nhóm chuyên gia.

Để hỗ trợ một cách trực tiếp và nhanh chóng nhất, dự án sẽ được thực hiện tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN) đã thành lập tại Việt Nam, được MOLISA đề xuất trên cơ sở trao đổi với KOICA mà không cần thành lập các cơ sở GDNN mới. Sau đó, 2 bên sẽ cùng lựa chọn các cơ sở GDNN thỏa mãn các tiêu chí được 2 bên thống nhất, trong đó ưu tiên những trường có các nghề đào tạo dành cho đối tượng là người yếu thế.

Theo bản đề cương, dự án sẽ được thực hiện từ năm 2022 đến năm 2026. Đối tượng thụ hưởng là nhóm người yếu thế ở các tỉnh miền Trung: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Kon Tum, trong đó trọng tâm là nhóm nạn nhân chất độc da cam.

Lễ ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Bộ Lao động, Thương binh và xã hội và Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA) trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp sáng ngày 21/8.

Theo ông Bùi Thế Dũng (Viện Hàn lâm Khoa học công nghệ Việt Nam) – thành viên tổ tư vấn độc lập cho dự án, điểm đặc biệt của dự án này là đối tượng thụ hưởng không chỉ là bản thân những người thuộc nhóm yếu thế và các cơ sở GDNN, mà còn có cả thành viên trong gia đình có nhóm đối tượng này.

“Có những đối tượng người khuyết tật không có khả năng học tập, làm việc nên chúng tôi định hướng sẽ hỗ trợ cho người thân của đối tượng đó để họ có việc làm, tạo thu nhập cho gia đình, và họ sẽ là người hỗ trợ trực tiếp cho đối tượng”.

Đánh giá về tính cấp thiết của dự án, ông Trương Anh Dũng cho rằng, mặc dù theo dự kiến dự án chỉ góp phần giải quyết GDNN cho khoảng 2.000-2.500 người thuộc nhóm người yếu thế - một con số không lớn so với số lượng người yếu thế ở Việt Nam nhưng nó có ý nghĩa hết sức quan trọng.

“Hàn Quốc là một quốc gia rất có kinh nghiệm trong việc triển khai các dự án dành cho đối tượng yếu thế. Chúng tôi rất mong muốn được học hỏi ở họ cách thức tổ chức thế nào cho hiệu quả. Nó không chỉ đơn thuần là việc mở lớp cho người học nghề, mà từ việc khảo sát nhu cầu ngành nghề, nghề gì là phù hợp, xây dựng chương trình như nào phù hợp với nhóm đối tượng này…”

“Chúng tôi đang phối hợp chặt chẽ với KOICA, xây dựng một nhóm làm việc để đẩy nhanh tiến độ xây dựng dự án. Theo dự kiến, tháng 9 tới đây sẽ kết thúc khâu xây dựng dự án sơ bộ và có thể phải mất nhiều tháng tới hàng năm mới có thể đi vào đào tạo. Chúng tôi kỳ vọng dự án sẽ sớm được triển khai, giúp thu hẹp dần khoảng cách giữa nhóm yếu thế với người lao động bình thường ở Việt Nam trong việc trang bị các kỹ năng nghề nghiệp”.

Nữ sinh giỏi rẽ lối học nghề, năm 3 có việc lương cao

Dù đã trúng tuyển một trường đại học tốp đầu, nhưng nữ sinh dân tộc Tày quyết định không học đại học để chọn cho mình hướng đi riêng.

Việc đưa sách tham khảo vào trường học cũng phải trên cơ sở đề xuất của giáo viên và tổ chuyên môn. Bất cứ ai cũng không được ép buộc phụ huynh mua tài liệu tham khảo.

“Nhà trường không được lợi dụng vị trí của mình để ép buộc phụ huynh mua tài liệu tham khảo mà phải thông tin để phụ huynh mua theo nguyện vọng thực tế.

Như vậy, Bộ GD-ĐT đã quy định rất rõ ràng về tài liệu tham khảo và sách giáo khoa. Do đó, trường nào cung cấp thông tin làm phụ huynh hiểu nhầm tài liệu tham khảo là bắt buộc thì trường đó sai”, ông Tài nói.

Ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ GD-ĐT) 

Cũng theo ông Tài, lâu nay việc mua sách vở, đồ dùng học tập được nhiều địa phương thực hiện theo hình thức nhà trường cung cấp danh mục cần mua sắm, phụ huynh đăng ký mua tại chính cơ sở giáo dục đó. Nhưng do nhiều nguyên nhân, việc trang bị sách giáo khoa vẫn xảy ra tình trạng “nhập nhèm” gây mất lòng tin của phụ huynh.

Điều này theo ông Tài, nguyên nhân xuất phát từ hai phía. Phía nhà trường chưa làm tốt công tác thông tin tới phụ huynh về loại sách bắt buộc phải trang bị và sách mua theo nhu cầu. Điều này dẫn tới việc mua sách không theo nhu cầu người học.

Về phía phụ huynh, khi nhà trường thông tin chưa đầy đủ, có thể phụ huynh chưa chủ động hỏi lại đâu là sách giáo khoa, đâu là tài liệu tham khảo để mua cho con em mình. Điều này dẫn tới việc hiểu không đúng và coi đó là yêu cầu bắt buộc.

“Do đó, phụ huynh cần chủ động theo dõi thông tin, giám sát, phản biện xã hội, mua sắm đúng sách cho con em mình. Trong trường hợp phát hiện trường làm trái với quy định, phụ huynh có quyền phản ánh đến cơ quan quản lý nhà nước để xử lý”, ông Tài nói.

Về câu chuyện của Trường Tiểu học An Phong (Quận 8, TP.HCM) giới thiệu danh mục sách giá 807.000 đồng tới phụ huynh, ông Tài cho biết, nếu nhà trường không nêu cụ thể đâu là sách giáo khoa, đâu là tài liệu tham khảo thì đó là làm chưa đúng quy định.

“Nhập nhèm bán sách tham khảo kèm với sách giáo khoa hoàn toàn là vi phạm của nhà trường. Ở đâu có sai phạm thì cơ quan chức năng ở địa phương đó sẽ phải xử lý”.

Cũng sau những lùm xùm về tình trạng mua sách đầu năm, Bộ GD-ĐT đã có văn bản yêu cầu các Sở GD-ĐT tổ chức thanh tra, kiểm tra các trường trong việc mua sắm sách giáo khoa và tài liệu tham khảo, nhằm kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm vi phạm.

Thúy Nga

Bộ Giáo dục yêu cầu thanh, kiểm tra việc trang bị SGK và sách tham khảo

Bộ GD-ĐT yêu cầu các sở GD-ĐT tiến hành thanh tra, kiểm tra việc trang bị sách giáo khoa và tài liệu tham khảo, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Theo đó, Happy Ekiden không phải một cuộc đua thành tích và các thành viên tham gia không phải là những vận động viên đơn lẻ. Điều đặc biệt tạo nên sức hút của giải chạy là mô hình tiếp sức và những khoảnh khắc hạnh phúc được tạo ra xuyên suốt chặng đường 10km. 

Happy Ekiden 2022 sẽ diễn ra vào ngày 4/12 tại bờ hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội. Giải chạy áp dụng hình thức chạy tiếp sức (Ekiden) nổi tiếng tại Nhật Bản. Nhằm gắn kết tình cảm gia đình, từng thành viên sẽ hoàn thành lượt chạy của mình và chuyền khăn tiếp sức tasuki cho người tiếp theo. 

Về cách thức tham gia, mỗi đội chạy cần có 4 thành viên bắt buộc để tạo thành một Happy Team hay Biệt đội hạnh phúc. Trong đó yêu cầu có 1 thành viên đóng vai trò Mentor (giới tính bất kỳ) chịu trách nhiệm chạy lượt đầu tiên 2 vòng. Lượt tiếp theo sẽ là một thành viên nữ chạy tiếp 1 vòng. Tiếp tục đến lượt thứ 3, một bạn nhỏ (độ tuổi từ 3 đến 15 tuổi) chạy tiếp 1 vòng và ở lượt cuối cùng thành viên nam còn lại sẽ chạy 2 vòng. Tất cả cùng chinh phục quãng đường có tổng chiều dài 10km tại bờ hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Trước khi bắt đầu, các đội sẽ được trang bị đầy đủ bộ race kit bao gồm: áo sự kiện, dải khăn tiếp sức tasuki, BIB, chip. Cuối hành trình tất cả các thành viên hoàn thành đường chạy đều nhận được huy chương, đánh dấu một kỷ niệm đồng hành hạnh phúc đã được tạo ra cùng MB Ageas Life.  

Kết hợp chiến dịch “Nụ cười hạnh phúc" nhằm lan tỏa hạnh phúc đến với cộng đồng, MB Ageas Life sẽ trao gửi toàn bộ phí đăng ký giải chạy Happy Ekiden 2022 cho quỹ Tổ chức Phẫu thuật nụ cười (Operation Smile Việt Nam), chung tay hỗ trợ chi phí phẫu thuật cho gần 100 em nhỏ mắc dị tật khe hở môi, hàm ếch trên khắp Việt Nam. 

Các gia đình có thể ghi dấu khoảnh khắc gắn kết “Đồng hành là hạnh phúc” cùng gia đình bằng cách đăng ký tham gia giải chạy Happy Ekiden 2022 từ Bảo hiểm Nhân thọ MB Ageas Life tại https://tinyurl.com/happy-ekiden-team.

Doãn Phong