Ung thư lưỡi là u ác tính nguyên phát tại lưỡi, trong đó chủ yếu là ung thư biểu mô vảy (chiếm >95%) và là ung thư thường gặp nhất trong các ung thư vùng khoang miệng (chiếm 30-40%).

Ung thư lưỡi chủ yếu gặp ở nam giới trên 50 tuổi. Theo thống kê của Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ, trên toàn thế giới hàng năm có khoảng 263.900 ca mới mắc và khoảng 128.000 trường hợp tử vong. Tại Mỹ, năm 2009 có 10.530 trường hợp ung thư mới mắc, 1900 trường hợp tử vong. 

Các triệu chứng ung thư lưỡi

Theo Bệnh viện đa khoa Hùng Vương, ở mỗi giai đoạn, ung thư lưỡi lại có các biểu hiện khác nhau.

Giai đoạn sớm

Ung thư lưỡi giai đoạn đầu người bệnh xuất hiện các cảm giác khó chịu như xương đâm ở lưỡi. Ngoài ra ở lưỡi có một điểm nổi phồng với sự thay đổi về màu sắc, niêm mạc trắng, xơ hóa hoặc tổn thương là vết loét nhỏ. Thậm chí có thể sờ thấy tổn thương chắc, rắn, không mềm mại như bình thường. Khoảng 50% bệnh nhân có hạch ngay từ đầu. Hạch hay gặp là hạch dưới cằm, dưới hàm.  

Giai đoạn toàn phát

Giai đoạn này bệnh được phát hiện do đau khi ăn uống, đau kéo dài gây khó khăn khi nói, nuốt. Người bệnh có thể sốt do nhiễm khuẩn, không ăn được nên cơ thể suy sụp rất nhanh.

Ngoài ra bệnh nhân còn cảm thấy đau tăng lên khi nói, nhai và nhất là khi ăn thức ăn cay, nóng, đôi khi đau lan lên tai; tăng tiết nước bọt; chảy máu vùng miệng kèm theo hơi thở mùi khó chịu do tổn thương hoại tử gây ra. Một số trường hợp gây khít hàm, cố định lưỡi khiến bệnh nhân nói và nuốt khó khăn. Ở giai đoạn này xuất hiện ổ loét ở lưỡi, trên ổ loét phủ giả mạc dễ chảy máu, loét phát triển nhanh, lan rộng làm lưỡi bị hạn chế vận động, không di động được. 

Giai đoạn tiến triển của ung thư lưỡi

Ở giai đoạn này, thể loét chiếm ưu thế, loét sâu lan rộng xuống bề mặt hoặc vào mặt dưới, gây đau đớn, gây bội nhiễm, có mùi hôi, rất dễ chảy máu, thậm chí có thể gây chảy máu trầm trọng.

Ở giai đoạn này khi đi khám, bác sĩ thường phải gây tê để hạn chế phản ứng của người bệnh do đau đớn. Việc thăm khám rất quan trọng để đánh giá độ thâm nhiễm xuống phía dưới, độ xâm lấn vào các mô tiếp cận: sàn miệng, trụ amiđan, amiđan, rãnh lưỡi,…và đo kích thước khối u. 

Biểu hiện ung thư lưỡi giai đoạn cuối 

Ở giai đoạn này bệnh nhân xuất hiện nhiều triệu chứng rất rõ ràng như: Sút cân, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, sốt...

Khám hạch: khoảng 40-50% các trường hợp có hạch ngay từ lần khám đầu tiên, trong đó 3/4 là hạch di căn. Hạch dưới cằm dưới hàm hay gặp, hiếm gặp các hạch cảnh giữa và dưới. Đa số các tổn thương: 80% gặp ở bờ tự do của lưỡi, 10% gặp ở mặt dưới lưỡi, 8% gặp ở mặt trên lưỡi, 2% gặp ở đầu lưỡi

Ung thư lưỡi là bệnh có  thể phát hiện và chẩn đoán sớm. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân ung thư lưỡi đến điều trị ở giai đoạn muộn còn cao. Do đó mọi người cần  thăm khám ngay khi thấy dấu hiệu bất thường như có một điểm nổi phồng lên với sự thay đổi màu sắc, niêm mạc trắng, xơ hóa hoặc vết loét nhỏ; nhai nuốt mất cảm giác…….để chẩn đoán, phát hiện bệnh và kết hợp nhiều phương pháp điều trị nhằm nâng cao hiệu quả.

Sau 3 tháng tự điều trị, tình trạng không cải thiện mà còn trầm trọng hơn, bệnh nhân đến Bệnh viện đa khoa Hùng Vương khám. Sau khi thăm khám các bác sĩ đã chỉ định sinh thiết vùng tổn thương ở lưỡi và kết quả giải phẫu bệnh: ung thư biểu mô vảy.

Ung thư lưỡi là u ác tính nguyên phát tại lưỡi, trong đó chủ yếu là ung thư biểu mô vảy (chiếm >95%) và là ung thư thường gặp nhất trong các ung thư vùng khoang miệng (chiếm 30-40%).

Ung thư lưỡi chủ yếu gặp ở nam giới trên 50 tuổi. Theo thống kê của Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ, trên toàn thế giới hàng năm có khoảng 263.900 ca mới mắc và khoảng 128.000 trường hợp tử vong. Tại Mỹ, năm 2009 có 10.530 trường hợp ung thư mới mắc, 1900 trường hợp tử vong. 

Các triệu chứng ung thư lưỡi

Theo Bệnh viện đa khoa Hùng Vương, ở mỗi giai đoạn, ung thư lưỡi lại có các biểu hiện khác nhau.

Giai đoạn sớm

Ung thư lưỡi giai đoạn đầu người bệnh xuất hiện các cảm giác khó chịu như xương đâm ở lưỡi. Ngoài ra ở lưỡi có một điểm nổi phồng với sự thay đổi về màu sắc, niêm mạc trắng, xơ hóa hoặc tổn thương là vết loét nhỏ. Thậm chí có thể sờ thấy tổn thương chắc, rắn, không mềm mại như bình thường. Khoảng 50% bệnh nhân có hạch ngay từ đầu. Hạch hay gặp là hạch dưới cằm, dưới hàm.  

Giai đoạn toàn phát

Giai đoạn này bệnh được phát hiện do đau khi ăn uống, đau kéo dài gây khó khăn khi nói, nuốt. Người bệnh có thể sốt do nhiễm khuẩn, không ăn được nên cơ thể suy sụp rất nhanh.

Ngoài ra bệnh nhân còn cảm thấy đau tăng lên khi nói, nhai và nhất là khi ăn thức ăn cay, nóng, đôi khi đau lan lên tai; tăng tiết nước bọt; chảy máu vùng miệng kèm theo hơi thở mùi khó chịu do tổn thương hoại tử gây ra. Một số trường hợp gây khít hàm, cố định lưỡi khiến bệnh nhân nói và nuốt khó khăn. Ở giai đoạn này xuất hiện ổ loét ở lưỡi, trên ổ loét phủ giả mạc dễ chảy máu, loét phát triển nhanh, lan rộng làm lưỡi bị hạn chế vận động, không di động được. 

Giai đoạn tiến triển của ung thư lưỡi

Ở giai đoạn này, thể loét chiếm ưu thế, loét sâu lan rộng xuống bề mặt hoặc vào mặt dưới, gây đau đớn, gây bội nhiễm, có mùi hôi, rất dễ chảy máu, thậm chí có thể gây chảy máu trầm trọng.

Ở giai đoạn này khi đi khám, bác sĩ thường phải gây tê để hạn chế phản ứng của người bệnh do đau đớn. Việc thăm khám rất quan trọng để đánh giá độ thâm nhiễm xuống phía dưới, độ xâm lấn vào các mô tiếp cận: sàn miệng, trụ amiđan, amiđan, rãnh lưỡi,…và đo kích thước khối u. 

Biểu hiện ung thư lưỡi giai đoạn cuối 

Ở giai đoạn này bệnh nhân xuất hiện nhiều triệu chứng rất rõ ràng như: Sút cân, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, sốt...

Khám hạch: khoảng 40-50% các trường hợp có hạch ngay từ lần khám đầu tiên, trong đó 3/4 là hạch di căn. Hạch dưới cằm dưới hàm hay gặp, hiếm gặp các hạch cảnh giữa và dưới. Đa số các tổn thương: 80% gặp ở bờ tự do của lưỡi, 10% gặp ở mặt dưới lưỡi, 8% gặp ở mặt trên lưỡi, 2% gặp ở đầu lưỡi

Ung thư lưỡi là bệnh có  thể phát hiện và chẩn đoán sớm. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân ung thư lưỡi đến điều trị ở giai đoạn muộn còn cao. Do đó mọi người cần  thăm khám ngay khi thấy dấu hiệu bất thường như có một điểm nổi phồng lên với sự thay đổi màu sắc, niêm mạc trắng, xơ hóa hoặc vết loét nhỏ; nhai nuốt mất cảm giác…….để chẩn đoán, phát hiện bệnh và kết hợp nhiều phương pháp điều trị nhằm nâng cao hiệu quả.

Khi bà H.T.K. (91 tuổi) phát hiện bệnh ung thư dạ dày, gia đình chọn giải pháp chăm sóc giảm nhẹ, không dám phẫu thuật vì sợ bà phải chịu thêm đau đớn. Tuy nhiên, bà K. muốn đi khám để điều trị.

Khi đến khám tại Bạch Mai, bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật nội soi cắt đoạn dạ dày, nạo vét hạch, được chuyển sang Khoa Phẫu thuật Tiêu hóa - Gan mật tụy.

Ca mổ kéo dài trong khoảng 3 tiếng, các bác sĩ thực hiện thành công cắt đoạn dạ dày, nạo vét hạch. Chỉ 2 ngày sau phẫu thuật, bà K. đã có thể ăn cháo và đi lại nhẹ nhàng. Sau 5 ngày, sức khỏe của bà K. hồi phục gần như bình thường.

TS.BS Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng khoa Phẫu thuật Tiêu hóa - Gan mật tụy cho biết, phẫu thuật nội soi ngày nay được sử dụng để điều trị các bệnh lành tính và ác tính. Phẫu thuật nội soi hoàn toàn (nghĩa là toàn bộ các thao tác, kể cả các miệng nối đều được thực hiện qua nội soi) để điều trị ung thư dạ dày và đại tràng tuy là kỹ thuật khó, phức tạp nhưng đã trở thành kỹ thuật thường quy tại khoa, đem lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân so với mổ mở nói chung và phẫu thuật nội soi hỗ trợ với miệng nối ngoài cơ thể nói riêng. Với những phương pháp này, sau khi nội soi cắt dạ dày hay đại tràng xong vẫn phải mở nhỏ thành bụng để đưa dạ dày, ruột ra ngoài ổ bụng thực hiện miệng nối.

Đây là phương pháp can thiệp ít xâm lấn, an toàn với vết mổ nhỏ, tỷ lệ biến chứng thấp. Miệng nối được thực hiện trong cơ thể nên phần ruột lành được giữ ổn định tại chỗ, không bị co kéo làm tổn thương thành dạ dày, ruột và mạch máu nuôi miệng nối; đường mở nhỏ vừa đủ để lấy bệnh phẩm ở vị trí thẩm mỹ, ít nguy cơ thoát vị và nhiễm trùng.

Trong trường hợp kết hợp với phương pháp lấy bệnh phẩm qua đường lỗ tự nhiên thì sau mổ người bệnh gần như không có sẹo mổ, đáp ứng được nhu cầu thẩm mỹ của người bệnh, nhất là với bệnh nhân trẻ tuổi, là nữ giới.

Đặc biệt, do phần ruột lành ít bị sang chấn, co kéo, thành bụng ít bị tổn thương sau phẫu thuật nội soi hoàn toàn nên bệnh nhân hồi phục hồi rất nhanh sau mổ, lưu thông ruột trở lại rất sớm ngay sau mổ.

Tuy nhiên, làm miệng nối trong cơ thể trong phẫu thuật nội soi là kĩ thuật khó, phức tạp, nhiều nguy cơ, chỉ sơ xuất nhỏ có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người bệnh. Vì vậy, đòi hỏi trình độ tay nghề bác sĩ, cũng như đầy đủ vật tư trang thiết bị phẫu thuật. Do vậy, hiện nay phẫu thuật nội soi hoàn toàn điều trị các bệnh lý ung thư dạ dày, đại tràng mới chỉ được thực hiện ở một số trung tâm lớn đáp ứng được các yêu cầu trên, kể cả ở nước ngoài.

Bệnh viện Bạch Mai cho biết, vừa thực hiện thành công ca phẫu thuật nội soi chữa ung thư dạ dày cho bệnh nhân 91 tuổi. Phẫu thuật nội soi hoàn toàn điều trị ung thư dạ dày và đại tràng là một kỹ thuật an toàn với vết mổ nhỏ, bệnh nhân ít đau sau mổ, tỷ lệ biến chứng thấp, hiệu quả hồi phục sau mổ cao.

Khi bà H.T.K. (91 tuổi) phát hiện bệnh ung thư dạ dày, gia đình chọn giải pháp chăm sóc giảm nhẹ, không dám phẫu thuật vì sợ bà phải chịu thêm đau đớn. Tuy nhiên, bà K. muốn đi khám để điều trị.

Khi đến khám tại Bạch Mai, bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật nội soi cắt đoạn dạ dày, nạo vét hạch, được chuyển sang Khoa Phẫu thuật Tiêu hóa - Gan mật tụy.

Ca mổ kéo dài trong khoảng 3 tiếng, các bác sĩ thực hiện thành công cắt đoạn dạ dày, nạo vét hạch. Chỉ 2 ngày sau phẫu thuật, bà K. đã có thể ăn cháo và đi lại nhẹ nhàng. Sau 5 ngày, sức khỏe của bà K. hồi phục gần như bình thường.

TS.BS Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng khoa Phẫu thuật Tiêu hóa - Gan mật tụy cho biết, phẫu thuật nội soi ngày nay được sử dụng để điều trị các bệnh lành tính và ác tính. Phẫu thuật nội soi hoàn toàn (nghĩa là toàn bộ các thao tác, kể cả các miệng nối đều được thực hiện qua nội soi) để điều trị ung thư dạ dày và đại tràng tuy là kỹ thuật khó, phức tạp nhưng đã trở thành kỹ thuật thường quy tại khoa, đem lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân so với mổ mở nói chung và phẫu thuật nội soi hỗ trợ với miệng nối ngoài cơ thể nói riêng. Với những phương pháp này, sau khi nội soi cắt dạ dày hay đại tràng xong vẫn phải mở nhỏ thành bụng để đưa dạ dày, ruột ra ngoài ổ bụng thực hiện miệng nối.

Đây là phương pháp can thiệp ít xâm lấn, an toàn với vết mổ nhỏ, tỷ lệ biến chứng thấp. Miệng nối được thực hiện trong cơ thể nên phần ruột lành được giữ ổn định tại chỗ, không bị co kéo làm tổn thương thành dạ dày, ruột và mạch máu nuôi miệng nối; đường mở nhỏ vừa đủ để lấy bệnh phẩm ở vị trí thẩm mỹ, ít nguy cơ thoát vị và nhiễm trùng.

Trong trường hợp kết hợp với phương pháp lấy bệnh phẩm qua đường lỗ tự nhiên thì sau mổ người bệnh gần như không có sẹo mổ, đáp ứng được nhu cầu thẩm mỹ của người bệnh, nhất là với bệnh nhân trẻ tuổi, là nữ giới.

Đặc biệt, do phần ruột lành ít bị sang chấn, co kéo, thành bụng ít bị tổn thương sau phẫu thuật nội soi hoàn toàn nên bệnh nhân hồi phục hồi rất nhanh sau mổ, lưu thông ruột trở lại rất sớm ngay sau mổ.

Tuy nhiên, làm miệng nối trong cơ thể trong phẫu thuật nội soi là kĩ thuật khó, phức tạp, nhiều nguy cơ, chỉ sơ xuất nhỏ có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người bệnh. Vì vậy, đòi hỏi trình độ tay nghề bác sĩ, cũng như đầy đủ vật tư trang thiết bị phẫu thuật. Do vậy, hiện nay phẫu thuật nội soi hoàn toàn điều trị các bệnh lý ung thư dạ dày, đại tràng mới chỉ được thực hiện ở một số trung tâm lớn đáp ứng được các yêu cầu trên, kể cả ở nước ngoài.

Ở giai đoạn sớm, ung thư tuyến tiền liệt thường không có biểu hiện rõ ràng, thậm chí không có triệu chứng. Khi đi siêu âm, có thể chỉ có nốt vôi hóa tại tuyến tiền liệt, chưa xâm lấn ra tổ chức lân cận chưa gây ra triệu chứng.

Còn khi ung thư tuyến tiền liệt bắt đầu có xâm lấn, di căn, thường gây các biểu hiện sau:

- Đái khó, tia đái nhỏ.

- Đái nhiều lần mức độ khác nhau, tùy theo sự kích thích, cảm giác đái không hết do có nước tiểu dư trong bàng quang.

- Đái không tự chủ.

- Bí đái cấp.

Ở giai đoạn muộn, đa số bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt có tổn thương di căn xương, hạch, phổi, gan, cụ thể:

- Khi tổn thương di căn hạch: hạch ở bẹn, ổ bụng.

- Di căn xương: Bệnh nhân có biểu hiện đau xương, có người gãy xương đi khám phát hiện ra ung thư tuyến tiền liệt.

Một số trường hợp có huyết khối ở mạch máu, sau đó phát hiện ung thư di căn xương.

- Ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn tủy xương, người bệnh có triệu chứng thiếu máu.

Theo PGS Phương, ung thư tuyến tiền liệt không phải bệnh quá nguy hiểm, vì phát hiện sớm điều trị khỏi. Để phát hiện sớm, cần thực hiện đi khám sức khỏe định kỳ, siêu âm tuyến tiền liệt. Lứa tuổi nên sàng lọc là trên 50 tuổi và 45 tuổi nếu có người thân trong gia đình như bố, anh ruột bị.

PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu (BV Bạch Mai) cho biết, ung thư tuyến tiền liệt có tỉ lệ mắc cao trên thế giới. Tại Việt Nam, đây cũng là căn bệnh phổ biến ở nam giới cao tuổi.

Ở giai đoạn sớm, ung thư tuyến tiền liệt thường không có biểu hiện rõ ràng, thậm chí không có triệu chứng. Khi đi siêu âm, có thể chỉ có nốt vôi hóa tại tuyến tiền liệt, chưa xâm lấn ra tổ chức lân cận chưa gây ra triệu chứng.

Còn khi ung thư tuyến tiền liệt bắt đầu có xâm lấn, di căn, thường gây các biểu hiện sau:

- Đái khó, tia đái nhỏ.

- Đái nhiều lần mức độ khác nhau, tùy theo sự kích thích, cảm giác đái không hết do có nước tiểu dư trong bàng quang.

- Đái không tự chủ.

- Bí đái cấp.

Ở giai đoạn muộn, đa số bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt có tổn thương di căn xương, hạch, phổi, gan, cụ thể:

- Khi tổn thương di căn hạch: hạch ở bẹn, ổ bụng.

- Di căn xương: Bệnh nhân có biểu hiện đau xương, có người gãy xương đi khám phát hiện ra ung thư tuyến tiền liệt.

Một số trường hợp có huyết khối ở mạch máu, sau đó phát hiện ung thư di căn xương.

- Ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn tủy xương, người bệnh có triệu chứng thiếu máu.

Theo PGS Phương, ung thư tuyến tiền liệt không phải bệnh quá nguy hiểm, vì phát hiện sớm điều trị khỏi. Để phát hiện sớm, cần thực hiện đi khám sức khỏe định kỳ, siêu âm tuyến tiền liệt. Lứa tuổi nên sàng lọc là trên 50 tuổi và 45 tuổi nếu có người thân trong gia đình như bố, anh ruột bị.