Ảnh: Vinh Gấu

Ảnh: Vinh Gấu

Nếu không phát hiện sớm, điều trị kịp thời, sỏi tiết niệu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

- Tắc nghẽn: Là biến chứng cấp tính nặng cần can thiệp sớm. Nếu niệu quản bị tắc nghẽn hoàn toàn, bể thận giãn to, kéo dài trên 6 tuần thì nhu mô thận có thể không hồi phục. Nước tiểu bị ứ lại sẽ hủy hoại cấu trúc, chức năng thận.

- Suy thận cấp: Có thể do sỏi gây tình trạng tắc nghẽn nặng 2 bên niệu quản. Điều này có thể xảy ra trên bệnh nhân chỉ có sỏi niệu quản 1 bên nhưng gây phản xạ co mạch cả 2 bên dẫn đến vô niệu.

- Suy thận mạn: Viêm thận - bể thận mạn là biến chứng nguy hiểm nhất. Chức năng thận bị xơ hóa dần, không thể hồi phục.

Điều trị nội khoa áp dụng với sỏi có kích thước dưới 5mm, chưa gây biến chứng, chức năng thận còn tốt, người bệnh được dùng thuốc giãn cơ trơn, tăng cường vận động, uống nhiều nước để đẩy sỏi ra ngoài.

Nếu sỏi có kích thước lớn, không thể tự đào thải, bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp ngoại khoa loại bỏ sỏi.

- Tán sỏi ngoài cơ thể: Áp dụng với sỏi thận dưới 15 mm, sỏi niệu quản ở vị trí 1/3 trên sát bể thận và dưới 1cm, chức năng thận tốt, lưu thông niệu quản tốt. Bác sĩ sử dụng sóng xung kích có tần số lớn để phá vỡ sỏi. Sỏi sẽ từ từ trôi ra ngoài theo đường tiểu. Phương pháp này không cần mổ, người bệnh không đau, tán xong có thể ra viện.

- Tán sỏi nội soi ngược dòng: Áp dụng cho sỏi niệu quản 1/3 dưới và 1/3 giữa. Ống nội soi đi ngược từ lỗ tiểu lên niệu đạo đến niệu quản để tiếp cận với vị trí của sỏi; thầy thuố dùng năng lượng từ laser, sóng siêu âm hoặc điện từ tán sỏi nhỏ rồi hút ra ngoài. Phương pháp này giúp không có vết mổ, ít đau, hồi phục nhanh, có thể ăn nhẹ sau 3-6 tiếng và về nhà sau 24 giờ nếu sức khỏe ổn định.

- Tán sỏi nội soi qua da: Áp dụng đối với các loại sỏi san hô, sỏi thận lớn hơn 15mm hay sỏi 1/3 trên niệu quản có kèm dị dạng đường tiết niệu. Một đường rạch siêu nhỏ (5mm) được tạo để lập đường hầm từ vùng da vào vị trí bên trong thận có chứa sỏi, đưa máy nội soi vào tiếp cận và tán vỡ, hút sỏi ra ngoài. Bệnh nhân ít đau, có thể ra viện sau 3 ngày, phục hồi nhanh, không lo sót sỏi.

- Mổ nội soi sau phúc mạc: sau khi được gây mê, ống nội soi được đưa vào vùng hông - lưng từ 3 đường hầm nhỏ, mở niệu quản và gắp sỏi ra ngoài.

- Mổ mở lấy sỏi được chỉ định khi kích thước sỏi quá lớn hoặc các phương pháp trên thất bại. Bệnh nhân đau nhiều, thời gian nằm viện tương đối lâu. 

Quan hệ tình dục nhiều có làm yếu thận?

Bố tôi 60 tuổi, bị sỏi đường tiết niệu trên 2 năm nay. Ông không muốn đi bệnh viện, chỉ uống thuốc tại nhà, nhiều khi uống thuốc lá được mách để mong tiêu sỏi. Gần đây, ông hay đau vùng thắt lưng, dọc xuống hố chậu sinh dục và mặt trong đùi, đứng, ngồi hay nằm đều đau. Bệnh sỏi này nếu để lâu không điều trị có thể gây biến chứng không? Có cách nào điều trị nhanh, đỡ đau, ít nằm viện không? (Hoàng Long, Quảng Ninh).

Bác sĩ chuyên khoa 1 Dương Xuân Hiệp, Trưởng khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh), tư vấn:

Sỏi tiết niệu rất phổ biến, chiếm gần 2/3 tổng số các bệnh tiết niệu. Sỏi đường tiết niệu trên gồm sỏi thận, sỏi bể thận và sỏi niệu quản. Triệu chứng thường gặp là cơn đau quặn thận đột ngột hoặc sau khi gắng sức; khởi phát ở vùng hố thắt lưng một bên, đau lan ra phía trước, xuống dưới, cường độ đau thường mạnh và không có tư thế có thể giúp giảm đau.

Sỏi đường tiết niệu dưới thường có biểu hiện như tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu són, tiểu tắc giữa dòng…

Nếu không phát hiện sớm, điều trị kịp thời, sỏi tiết niệu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

- Tắc nghẽn: Là biến chứng cấp tính nặng cần can thiệp sớm. Nếu niệu quản bị tắc nghẽn hoàn toàn, bể thận giãn to, kéo dài trên 6 tuần thì nhu mô thận có thể không hồi phục. Nước tiểu bị ứ lại sẽ hủy hoại cấu trúc, chức năng thận.

- Suy thận cấp: Có thể do sỏi gây tình trạng tắc nghẽn nặng 2 bên niệu quản. Điều này có thể xảy ra trên bệnh nhân chỉ có sỏi niệu quản 1 bên nhưng gây phản xạ co mạch cả 2 bên dẫn đến vô niệu.

- Suy thận mạn: Viêm thận - bể thận mạn là biến chứng nguy hiểm nhất. Chức năng thận bị xơ hóa dần, không thể hồi phục.

Điều trị nội khoa áp dụng với sỏi có kích thước dưới 5mm, chưa gây biến chứng, chức năng thận còn tốt, người bệnh được dùng thuốc giãn cơ trơn, tăng cường vận động, uống nhiều nước để đẩy sỏi ra ngoài.

Nếu sỏi có kích thước lớn, không thể tự đào thải, bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp ngoại khoa loại bỏ sỏi.

- Tán sỏi ngoài cơ thể: Áp dụng với sỏi thận dưới 15 mm, sỏi niệu quản ở vị trí 1/3 trên sát bể thận và dưới 1cm, chức năng thận tốt, lưu thông niệu quản tốt. Bác sĩ sử dụng sóng xung kích có tần số lớn để phá vỡ sỏi. Sỏi sẽ từ từ trôi ra ngoài theo đường tiểu. Phương pháp này không cần mổ, người bệnh không đau, tán xong có thể ra viện.

- Tán sỏi nội soi ngược dòng: Áp dụng cho sỏi niệu quản 1/3 dưới và 1/3 giữa. Ống nội soi đi ngược từ lỗ tiểu lên niệu đạo đến niệu quản để tiếp cận với vị trí của sỏi; thầy thuố dùng năng lượng từ laser, sóng siêu âm hoặc điện từ tán sỏi nhỏ rồi hút ra ngoài. Phương pháp này giúp không có vết mổ, ít đau, hồi phục nhanh, có thể ăn nhẹ sau 3-6 tiếng và về nhà sau 24 giờ nếu sức khỏe ổn định.

- Tán sỏi nội soi qua da: Áp dụng đối với các loại sỏi san hô, sỏi thận lớn hơn 15mm hay sỏi 1/3 trên niệu quản có kèm dị dạng đường tiết niệu. Một đường rạch siêu nhỏ (5mm) được tạo để lập đường hầm từ vùng da vào vị trí bên trong thận có chứa sỏi, đưa máy nội soi vào tiếp cận và tán vỡ, hút sỏi ra ngoài. Bệnh nhân ít đau, có thể ra viện sau 3 ngày, phục hồi nhanh, không lo sót sỏi.

- Mổ nội soi sau phúc mạc: sau khi được gây mê, ống nội soi được đưa vào vùng hông - lưng từ 3 đường hầm nhỏ, mở niệu quản và gắp sỏi ra ngoài.

- Mổ mở lấy sỏi được chỉ định khi kích thước sỏi quá lớn hoặc các phương pháp trên thất bại. Bệnh nhân đau nhiều, thời gian nằm viện tương đối lâu. 

Quan hệ tình dục nhiều có làm yếu thận?

Kỷ lục trẻ sơ sinh nặng cân nhất Việt Nam thuộc về em bé ở Vĩnh Phúc, nặng 7,1kg, chào đời khoẻ mạnh năm 2017. Thầy thuốc tỉnh Gia Lai từng đón một bé gái nặng 7kg; Đà Nẵng cũng từng có 2 bé được mổ lấy thai thành công với trọng lượng 6,5kg.

Thai quá lớn là một trong những nguyên nhân gây vỡ tử cung - tai biến sản khoa nặng có thể dẫn đến tử vong cả mẹ lẫn con, đặc biệt trên tử cung đã có sẹo mổ cũ. 

Đái tháo đường thai kỳ là bệnh rối loạn chuyển hoá thường gặp nhất trong thai kỳ và có xu hướng gia tăng. Bệnh có thường gặp ở thai phụ sinh con khi lớn tuổi, sinh nhiều con, thừa cân, tiền căn gia đình có đái tháo đường, tiền sử sản khoa: thai lưu, sinh con to.

Theo Bộ Y tế, đái tháo đường thai kỳ ảnh hưởng rất lớn tới mẹ và thai nhi. Người mẹ có thể mắc các bệnh lý như tăng huyết áp - sẽ đe dọa đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi, bệnh lý võng mạc, bệnh lý mạch vành và nhiễm trùng tiết niệu, tăng nguy cơ tiền sản giật - sản giật và nguy cơ bị đái tháo đường thực sự trong tương lai.

Phần lớn các nghiên cứu chỉ ra rằng bất thường bẩm sinh tăng gấp 3 lần ở những thai nhi có mẹ mắc bệnh đái tháo đường thai kỳ trước đó mà không được kiểm soát tốt.

Bác sĩ chuyên khoa II Trịnh Thị Hồng Hiệp, Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba, khuyến cáo thai phụ cần đi khám thai tại các cơ sở sản khoa uy tín, làm các xét nghiệm theo đúng quy định để đề phòng, phát hiện và điều trị sớm các biến chứng trong thai kỳ, đặc biệt các rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường thai kỳ hoặc bệnh lý tiền sản giật.

Nếu có dấu hiệu nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, tăng cân hơn 1kg/1 tuần, thai phụ cần tới viện ngay. Sau sinh từ 3 đến 6 tuần, mẹ cũng cần khám chuyên khoa tim mạch và nội tiết. 

Sản phụ N.H.Y, 37 tuổi, vào Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba (Phú Thọ) để chờ sinh con khi thai 39 tuần. Kết quả xét nghiệm chỉ số mỡ máu tăng cao, gấp 10 lần mức bình thường. Trong quá trình mang thai, chị mắc đái tháo đường thai kỳ, từng phải lọc máu lúc 23 tuần do viêm tụy cấp.

Bác sĩ sản khoa đã cùng hội chẩn điều trị với chuyên khoa nội tiết, tim mạch và gây mê để chuẩn bị tốt nhất cho cuộc phẫu thuật, nhằm đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Quá trình phẫu thuật diễn ra an toàn, ê-kíp mổ chào đón em bé gái nặng 5kg. Ngay khi chào đời, em bé được bác sĩ theo dõi đường huyết liên tục đề phòng biến chứng hạ đường huyết sơ sinh.

Sau 7 ngày điều trị, các chỉ số xét nghiệm và vết mổ của chị Y. ổn định, mẹ và bé được xuất viện, hẹn tái khám để kiểm soát các chỉ số đường máu và mỡ máu.

Cân nặng khi sinh của trẻ sơ sinh đối với trẻ đủ tháng dao động khoảng từ 2,9 - 3,8kg. Trẻ sơ sinh có cân nặng từ 4kg trở lên được gọi là "con to". Trẻ chào đời nặng 5kg tương đương với trẻ khoảng 2 tháng tuổi.

Kỷ lục trẻ sơ sinh nặng cân nhất Việt Nam thuộc về em bé ở Vĩnh Phúc, nặng 7,1kg, chào đời khoẻ mạnh năm 2017. Thầy thuốc tỉnh Gia Lai từng đón một bé gái nặng 7kg; Đà Nẵng cũng từng có 2 bé được mổ lấy thai thành công với trọng lượng 6,5kg.

Thai quá lớn là một trong những nguyên nhân gây vỡ tử cung - tai biến sản khoa nặng có thể dẫn đến tử vong cả mẹ lẫn con, đặc biệt trên tử cung đã có sẹo mổ cũ. 

Đái tháo đường thai kỳ là bệnh rối loạn chuyển hoá thường gặp nhất trong thai kỳ và có xu hướng gia tăng. Bệnh có thường gặp ở thai phụ sinh con khi lớn tuổi, sinh nhiều con, thừa cân, tiền căn gia đình có đái tháo đường, tiền sử sản khoa: thai lưu, sinh con to.

Theo Bộ Y tế, đái tháo đường thai kỳ ảnh hưởng rất lớn tới mẹ và thai nhi. Người mẹ có thể mắc các bệnh lý như tăng huyết áp - sẽ đe dọa đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi, bệnh lý võng mạc, bệnh lý mạch vành và nhiễm trùng tiết niệu, tăng nguy cơ tiền sản giật - sản giật và nguy cơ bị đái tháo đường thực sự trong tương lai.

Phần lớn các nghiên cứu chỉ ra rằng bất thường bẩm sinh tăng gấp 3 lần ở những thai nhi có mẹ mắc bệnh đái tháo đường thai kỳ trước đó mà không được kiểm soát tốt.

Bác sĩ chuyên khoa II Trịnh Thị Hồng Hiệp, Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba, khuyến cáo thai phụ cần đi khám thai tại các cơ sở sản khoa uy tín, làm các xét nghiệm theo đúng quy định để đề phòng, phát hiện và điều trị sớm các biến chứng trong thai kỳ, đặc biệt các rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường thai kỳ hoặc bệnh lý tiền sản giật.

Nếu có dấu hiệu nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, tăng cân hơn 1kg/1 tuần, thai phụ cần tới viện ngay. Sau sinh từ 3 đến 6 tuần, mẹ cũng cần khám chuyên khoa tim mạch và nội tiết.