Ngày 17/9, Alphabet, công ty mẹ của YouTube cùng nền tảng thương mại điện tử Shopee thông báo về việc ra mắt dịch vụ mua sắm trực tuyến tại Indonesia. Ở Việt Nam từ cuối tháng 8, nhiều kênh YouTube đã được mở chức năng nói trên, người sáng tạo có thể chèn sản phẩm bán trên sàn TMĐT vào giỏ hàng dưới video.

Đầu tháng 10, Meta công bố loạt tính năng mới liên quan đến bán hàng trên livestream Facebook tại Việt Nam. Giao diện người dùng được nâng cấp và người bán có thể thiết lập nhiều cài đặt liên quan đến sản phẩm. Theo nguồn tin riêng của Tri Thức - Znews, mạng xã hội lớn nhất thế giới sẽ hợp tác với Shopee tại Việt Nam để cung cấp tính năng tương tự trên YouTube.

Facebook, YouTube và Shopee hoạt động ở những lĩnh vực khác nhau, nhưng có chung đối thủ tại thị trường trong nước. Sự phát triển nhanh chóng của TikTok và hình thức bán hàng Shoppertainment là mối nguy với cả hai mạng xã hội và sàn TMĐT. Bằng cách thành lập một “liên minh”, bộ ba này có thêm sức mạnh để cạnh tranh với TikTok tại Việt Nam.

Facebook được lợi gì khi bắt tay với Shopee

Thuật toán phân phối độc quyền cùng lượng người xem đông đảo tạo ra một thế hệ nhà sáng tạo nội dung mới tại TikTok Việt Nam. Không cần trả tiền dựa trên lượt xem, mạng xã hội của ByteDance vẫn cung cấp nguồn thu lớn nhờ khoản hoa hồng gắn giỏ hàng.

Các chuyên gia cho rằng việc Facebook, YouTube hỗ trợ thêm cách kiếm tiền giúp tạo lớp nhà sáng tạo mới, kích thích phát triển nội dung trên nền tảng. Qua đó, các mạng xã hội thu hút và giữ chân người dùng.

Tính năng giỏ hàng thử nghiệm dưới bài đăng Facebook.

"Creator (nhà sáng tạo) sẽ có thêm động lực, thúc đẩy việc làm nội dung để hưởng hoa hồng. Đặc thù của YouTube là người xem đã có nhu cầu, cần nghiên cứu kỹ sản phẩm khi ra quyết định, nên khả năng mua cũng cao hơn”, ông Nguyễn Ngọc Duy Luân, nhà sáng tạo nội dung, chia sẻ quan điểm.

Đa số người làm video tại Việt Nam đều đăng tải một nội dung trên đa nền tảng để tối ưu truy cập. Tuy nhiên, theo ông Đ.P., chuyên gia nhiều năm kinh nghiệm trong mảng truyền thông, nhà sáng tạo thường chỉ có thể tập trung tối ưu cho người xem trên một ứng dụng chính, các kênh khác là phụ.

Nhờ việc sở hữu truy cập lớn, bổ trợ thêm khả năng kiếm tiền qua giỏ hàng, TikTok trở thành kênh được ưu tiên. “Nhưng khi Facebook, YouTube cũng có chức năng tương tự, nhà sáng tạo phải cân nhắc về nền tảng họ cần tập trung để phát triển. Lợi thế cạnh tranh của TikTok cũng bị ‘san phẳng’”, ông P. nói.

Shopee cần Facebook, YouTube

Shopee hiện có thị phần lớn nhất trong mảng thương mại điện tử tại Việt Nam, bỏ xa TikTok Shop. Nhưng đối thủ của họ lại tăng trưởng mạnh trong hai năm qua, có lợi thế ở mảng Shoppertainment (mua sắm kết hợp giải trí) nhờ lượng truy cập có sẵn trên ứng dụng chia sẻ video.

Nền tảng thuộc Sea Group sớm ra mắt chức năng livestream, video gắn giỏ hàng trên nền tảng từ cuối 2023. Tuy nhiên, hành vi mua sắm của khách hàng trên Shopee vẫn khác với TikTok Shop.

Người dùng Việt Nam có thể mua hàng Shopee từ YouTube.

Theo ông Đỗ Quang Huy, Thạc sĩ chuyên ngành TMĐT, vấn đề nằm ở thói quen sử dụng của khách hàng. “Shopee được định vị là app bán hàng. Người dùng vào ứng dụng thường đã có sẵn mục đích mua sắm hoặc săn khuyến mãi. Khách trên các buổi livestream cũng từ nhóm này, chứ không phải tập mới”, ông Huy cho biết.

Theo vị này, khác biệt của TikTok Shop ở việc được tích hợp vào nền tảng chia sẻ video giải trí. Nó tiếp cận đến nhóm đang không có sẵn ý định mua sắm, thiết lập lại hành vi tiêu dùng. Do vậy, Shopee cần đến các mạng xã hội có lượng truy cập lớn tại Việt Nam, để tạo lợi thế cạnh tranh trực tiếp.

Thực tế trước khi thành đối thủ, nền tảng thuộc ByteDance từng là nguồn cung cấp truy cập lớn cho Shopee thông qua hình thức tiếp thị đường dẫn (affiliate). Tuy nhiên theo nhiều nhà sáng tạo, khi TikTok Shop ra mắt, ứng dụng âm thầm “bóp” tương tác các kênh gắn link bán hàng của đối thủ.

Hy sinh lợi ích để liên minh

Ngoài số lượt tải, lượng khách hàng thường xuyên, thời gian sử dụng là chỉ số quan trọng với các nền tảng mạng xã hội. Do vậy, Facebook, X hay YouTube luôn tìm cách giữ chân người dùng trên app, tránh thất thoát ra khỏi nền tảng khác.

“Nhiều năm nay, Facebook đã rất nhạy cảm với các nội dung điều hướng ra khỏi ứng dụng. Đường dẫn sang web, app khác hay các loại link rút gọn đều bị quét kĩ, hạn chế phân phối trong nhiều trường hợp”, ông Mai Thanh Phú, người quản lý hàng trăm fanpage lớn nói với Tri Thức - Znews.

YouTube vẫn phát tiếp video khi người dùng bấm vào giỏ hàng Shopee.

Từ lâu, mạng xã hội này đã chặn việc mở trực tiếp các app thông qua đường dẫn bài đăng. Trình duyệt được sử dụng cũng là bản tích hợp trên Facebook thay vì app mặc định của điện thoại. Điều tương tự cũng được áp dụng cho YouTube, TikTok.

Do vậy, trong mối quan hệ gắn giỏ hàng Shopee, các công ty Mỹ phải hy sinh việc giữ chân người dùng để đổi lấy những lợi ích khác. Tuy nhiên, họ vẫn nỗ lực để không đánh mất khách hàng. Ví dụ, khi người dùng bấm vào sản phẩm lúc đang xem clip YouTube, video sẽ tiếp tục chạy dưới dạng cửa sổ nhỏ trên giao diện của app Shopee.

Ở phía ngược lại, nhiều khả năng sàn TMĐT cũng phải chi trả một khoản cho các mạng xã hội.

Ví dụ, khi người xem video mua sản phẩm từ giỏ hàng YouTube, tiền hoa hồng sẽ được Shopee thanh toán cho Google. Sau đó, nền tảng mới chia lại cho YouTuber với một tỉ lệ nhất định, giống như tiền quảng cáo. Như vậy, chủ kênh phải chia sẻ một phần doanh thu khi chấp nhận tham gia chương trình, được YouTube hỗ trợ.

Dùng ChatGPT thế nào để không tạo ra nội dung vô tri

Sự phát triển của AI mở ra nhiều tiềm năng nhưng cũng có không ít mối lo đối với ngành xuất bản, đặc biệt là nhóm tác giả viết sách.

Các tác giả sách cần phải chấp nhận sự vươn lên của AI, sử dụng chúng như một "siêu trợ lý" thay vì chối bỏ trào lưu. Chia sẻ với Tri thức - Znews, nhiều cây viết cho rằng người làm sách vẫn có thể đứng vững trong thời đại AI nếu biết cách tận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo.

Trước đây, Yahoo cho biết vụ tấn công mạng đã ảnh hưởng tới 1 tỷ tài khoản, tương đương với một phần ba tất cả các tài khoản của dịch vụ Internet này vào thời điểm đó. 

Verizon cho biết các báo cáo mới nhất cho thấy vụ tấn công này lớn hơn nhiều, ảnh hưởng đến tất cả các tài khoản Yahoo trong năm 2013.

Sau khi Verizon mua lại Yahoo, và trong quá trình sáp nhập, nhà mạng di động Mỹ gần đây đã có được những thông tin điều tra nội bộ mới và kết luận sau cuộc điều tra với sự trợ giúp của các chuyên gia bên ngoài cho thấy tất cả tài khoản người dùng Yahoo đều bị ảnh hưởng bởi vụ vi phạm dữ liệu hồi tháng 8/2013.

Thông tin bị đánh cắp từ các tài khoản Yahoo bị ảnh hưởng bao gồm tên, địa chỉ email, số điện thoại, ngày sinh, mật khẩu và cả câu hỏi, câu trả lời bảo mật được mã hóa và không được mã hóa. Các thông tin mật khẩu "sạch," tài khoản ngân hàng và thông tin thẻ tín dụng / thẻ ghi nợ không được cho là bị truy cập trong cuộc tấn công.

Trong một tuyên bố, Verizon cho biết bộ phận Yahoo đang tiếp tục thực hiện các bước quan trọng để tăng cường bảo mật.

Yahoo ban đầu phát hiện ra cuộc tấn công sau khi các quan chức thực thi pháp luật cung cấp cho công ty các dữ liệu người sử dụng Yahoo từ một nguồn không rõ. Yahoo thông báo cho người dùng rằng họ đã bị ảnh hưởng vào năm 2016 vào thời điểm cuộc tấn công được tiết lộ, nhưng công ty sẽ gửi thông báo qua email tới các tài khoản người dùng bổ sung bị ảnh hưởng bởi vụ tấn công.

Cùng với vụ tấn công vào năm 2013, Yahoo còn gặp phải một sự vi phạm dữ liệu khác trong năm 2014, gây tổn hại đến 500 triệu tài khoản và các vi phạm lớn thứ ba trong năm 2015 và 2016.

Các vụ vi phạm dữ liệu đã ảnh hưởng đến thương vụ 4,48 tỷ USD của Verizon mua lại Yahoo, dẫn Yahoo phải giảm giá đàm phán mua lại lên đến 350 triệu USD, còn ở mức còn 4,48 tỷ USD.

Yahoo đã bị Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái Mỹ (SEC) điều tra vì không tiết lộ thông tin vi phạm dữ liệu sớm hơn và những nạn nhân bị ảnh hưởng được quyền kiện công ty này.

Bán xong Yahoo, Marissa Mayer cầm 23 triệu USD xin từ chức Đây là khoản tiền lót tay mà nữ CEO này nhận được sau khi từ bỏ chức vụ của mình tại Yahoo. " alt=""/>Toàn bộ 3 tỷ tài khoản Yahoo bị ảnh hưởng bởi vụ tấn công mạng 2013

Ngày 5/10, một tài khoản ẩn danh trong group Facebook "Chia sẻ ebook miễn phí - theo yêu cầu" với nội dung "Cần bản PDF chuẩn của cuốn này ạ. Ai có share mình với" kèm ảnh chụp sách Nexus.

Dưới bài đăng, một người dùng Facebook M.bình luận dẫn link đến một bài viết khác trong group "Tiệm sách của Man" mà người dùng này là quản trị viên, đăng ngày 23/9.

Tài khoản Facebook này tự đánh giá rằng bản dịch Nexusmà mình cung cấp "rất ổn". Bên dưới có một bình luận dẫn link đến website the...book.com. Tại link này, khi người dùng click "Nhận ebook" sẽ thấy hiện ra khung như bên dưới, yêu cầu thanh toán khoản tiền 49.000 VNĐ dưới danh nghĩa "mời cà phê" để nhận được link tải ebook.

Trên website này cũng đăng tải nhiều ebook không có bản quyền khác, vẫn với yêu cầu quyên góp tương tự.

Ebook lậu ngang nhiên đòi độc giả gửi tiền "mời cà phê".

Đáng chú ý, người dùng M.thông báo sẽ "giữ cuốn này trên kệ đến ngày 30, sau ngày đó tui sẽ ẩn để bên nxb (nhà xuất bản - PV) bán sách giấy, bro nào đọc bản dịch của tui thấy hay thì mua ủng hộ tác giả và nxb nhé". Tuy nhiên, đến nay M.không những vẫn tiếp tục hiển thị link này mà thậm chí ngang nhiên mang đi quảng cáo bằng cách để lại bình luận trong group "Chia sẻ ebook miễn phí - theo yêu cầu" kể trên.

Trả lời bình luận của M., tài khoản ẩn danh đã đăng bài viết cho biết "cũng tham gia donate (quyên góp) vài lần thấy không đọc được mới đi xin bản chuẩn".

Người này bày tỏ quan điểm tôn trọng công sức của người thực hiện bản dịch lậu (thế nhưng chắc không tôn trọng công sức tác giả, dịch giả và đơn vị phát hành có bản quyền!), nhưng "muốn đính chính là bản chuẩn là bản chuẩn, bản dịch máy là dịch máy, không nên lập lờ". Người này nhận xét người thực hiện bản dịch lậu "chưa đọc hết những cuốn đó chứ đừng nói đến hiệu đính, sửa chữa".

Người dùng M.vẫn nhắc đến "bản mình dịch" để phân biệt với "bản của nxb", không thừa nhận bản dịch có sự tham gia hỗ trợ, thậm chí là do máy toàn phần đảm nhiệm phần chuyển ngữ hay không.

Trái lại, trong group "Chia sẻ ebook dịch AI", tài khoản Ebook song ngữ - dịch AI công khai chia sẻ một bản dịch tiếng Việt, hiển nhiên là do AI dịch mà không có gì phải giấu giếm. Link drive dẫn đến ebook này được đăng tải công khai ở phần bình luận, người dùng có thể truy cập dễ dàng và tải về mà không chịu một mức phí nào.

Bài đăng chia sẻ ebook lậu Nexusdo AI dịch trong group "Chia sẻ ebook dịch AI".

Bản ebook này còn sót lại phần mục lục, tiêu đề chương, mô hình, danh sách tài liệu tham khảo... bằng tiếng Anh; tuy nhiên về cơ bản nội dung chính đều được trình bày bằng tiếng Việt tương đối chỉn chu.

Đọc tham khảo một vài trang đầu, có thể thấy phần dịch thuật chưa được trau chuốt, chưa thật sự mượt mà, uyển chuyển song có thể đáp ứng ở mức độ cơ bản những ai muốn hiểu khái lược (nhưng có thể sai lệch, sót ý) điều tác giả muốn truyền tải.

Một người dùng máy đọc sách khác cho Tri Thức - Znewsbiết bạn thử tải một bản ebook không bản quyền cuốn Nexus trên mạng. Khi mở ra, bản này có "lời nhắn nhủ" của người tạo ra, nói đây là bản do AI dịch, dịch từ tiếng Tây Ban Nha, và người đọc "hãy cảm ơn" vì dù dịch dở nhưng "được đọc mà không mất tiền".

Hành vi phát tán ebook lậu như ba trường hợp kể trên, dẫu thu phí hay không, đều là vi phạm luật sở hữu trí tuệ, ảnh hưởng đến quyền lợi của tác giả, dịch giả và đơn vị nắm giữ bản quyền tiếng Việt.

Tuy nhiên điều này cũng đặt ra câu hỏi cho chính những độc giả chịu chi mức phí gần bằng 20% giá sách giấy để đổi lại một ebook không được ai đảm bảo chất lượng, rằng họ chấp nhận bỏ tiền cho một sản phẩm phạm pháp, ngang nhiên coi thường công sức tác giả, dịch giả và trục lợi, ăn cắp chất xám người khác.

Về phía đơn vị xuất bản, trong trường hợp ebook lậu dẫu nhiều thiếu sót nhưng được chia sẻ miễn phí, lại dễ dàng tải về và đọc, tra cứu trên nhiều thiết bị điện tử từ điện thoại, máy tính đến máy đọc sách - những lợi điểm mà rất nhiều người dùng ebook mong mỏi (nhất là với một cuốn sách dày hơn 500 trang như Nexus) - liệu rằng câu chuyện phát hành các đầu sách hot nói riêng và sách mới nói chung có nên được xem xét lại?

Hiện nay ít đầu sách nào tại Việt Nam có bản ebook phát hành song song với sách giấy, mà thực tế, ebook có bản quyền vẫn là một mặt hàng "khan" trên thị trường xuất bản. Trong bối cảnh nhu cầu đọc ebook rất lớn và một bộ phận người dùng sẵn sàng chi một mức phí nhất định cho ebook - đơn vị xuất bản có nên chủ động nắm lấy cơ hội này, bên cạnh kỳ vọng vào những chế tài và biện pháp mạnh mẽ hơn về bảo vệ bản quyền?

Nexuslà tác phẩm mới của Yuval Noah Harari, phát hành bản tiếng Anh vào ngày 10/9 và bản tiếng Việt vào ngày 30/9. Cuốn sách lập tức gây tiếng vang sau khi ra mắt trên thế giới, và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Đại diện đơn vị phát hành bản tiếng Việt thông tin rằng sách được in thêm 9.000 bản sau khi phát hành chưa đến một tuần.

Tuy nhiên, chung số phận với nhiều đầu sách hot khác, Nexusbản tiếng Việt nhanh chóng bị làm giả trên thị trường, khiến đơn vị giữ bản quyền chính thức phải lên tiếng cảnh báo độc giả.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.