Sau 40 năm đổi mới, cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam ngày càng được nâng cao: "Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay" [1].

Những kết quả đạt được sau 40 năm đổi mới là nền tảng và điều kiện quan trọng để Việt Nam hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược, bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Ba trụ cột cốt lõi của chủ nghĩa xã hội Việt Nam là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Ba trụ cột này có mối quan hệ biện chứng, tác động ảnh hưởng, chi phối lẫn nhau.

Nền tảng của ba trụ cột là Nhân dân, "dân là gốc", "dân là chủ", "dân là trung tâm", dân vừa là mục tiêu vừa là động lực, nguồn lực cho sự phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là cơ sở, nền tảng của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và nền dân chủ xã hội chủ nghĩa thúc đẩy kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ.

Sau 40 năm đổi mới, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ, trình độ nền kinh tế được nâng lên trình độ cao hơn, quy mô nền kinh tế năm 2023 đạt 430 tỷ USD, đứng thứ 35 trên thế giới, đứng thứ 5 trong ASEAN; GDP bình quân đầu người đạt gần 4.300 USD, gần gấp 58 lần sau ba thập kỷ; tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 58% (theo chuẩn cũ) năm 1993 xuống còn 2,93% năm 2023 (theo chuẩn nghèo đa chiều với tiêu chí cao hơn trước).

Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm, duy trì tăng trưởng kinh tế khá cao so với khu vực và thế giới. Năng suất lao động liên tục tăng, giai đoạn 2016-2020 tăng 6,05%, giai đoạn 2021-2023 tăng 8,94%.

Tăng trưởng dựa nhiều hơn vào khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo. Mức đóng góp của TFP trong tăng trưởng kinh tế ngày một lớn hơn, giai đoạn 2011-2025 là 34,75%, giai đoạn 2016-2020 là 46,04%, giai đoạn 2021-2023 là 37,61%. Đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được nâng cao rõ rệt.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: "Những thành tựu vĩ đại đạt được sau 40 năm đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, giúp Việt Nam tích lũy thế và lực cho sự phát triển bứt phá trong giai đoạn tiếp theo: từ một nước nghèo nàn, lạc hậu, trình độ thấp, bị bao vây, cấm vận, Việt Nam đã trở thành nước đang phát triển, có thu nhập trung bình, hội nhập sâu, rộng vào nền chính trị thế giới, nền kinh tế toàn cầu, nền văn minh nhân loại, đảm nhiệm nhiều trọng trách quốc tế, phát huy vai trò tích cực, có trách nhiệm trong nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương quan trọng.

Độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; lợi ích quốc gia, dân tộc được bảo đảm. Quy mô nền kinh tế năm 2023 tăng gấp 96 lần so với năm 1986. Việt Nam trong nhóm 40 nước có nền kinh tế lớn nhất thế giới và 20 nền kinh tế hàng đầu về thương mại và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài... Đời sống người dân được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh; hoàn thành về đích sớm các mục tiêu Thiên niên kỷ..." [2].

Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân do Đảng lãnh đạo tiếp tục được hoàn thiện.

Thực hiện nhất quán nguyên tắc tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân dân; quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ, kiểm soát hiệu quả giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp dưới sự giám sát của Nhân dân. Cơ chế "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ" ngày càng được hiện thực hóa.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: "Để thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, đòi hỏi tiếp tục phải đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với Nhà nước và xã hội; phát huy quyền làm chủ của Nhân dân và xử lý hài hòa mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ và phát huy vị trí, vai trò của từng nhân tố này trong quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam" [3].

Dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa, vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển đất nước. Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là quyền lực thuộc về Nhân dân, Nhân dân có  quyền làm chủ thực tế trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội thông qua Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân do Đảng lãnh đạo và phát huy dân chủ trực tiếp của Nhân dân.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: "Dưới sự lãnh đạo của Đảng, dân chủ xã hội chủ nghĩa được phát huy, Nhân dân là chủ thể của quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mỗi công dân tích cực, chủ động tham gia vào công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật, có ý thức thượng tôn pháp luật thì sẽ tạo nên sức mạnh của cả hệ thống chính trị để hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam" [4].

Sức mạnh tổng hợp quốc gia ngày càng được củng cố và tăng cường: độc lập dân tộc luôn gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Qua 40 năm đổi mới, Việt Nam giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và định hướng xã hội chủ nghĩa; giữ vững vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, bảo đảm vai trò quản lý hiệu quả của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ của Nhân dân; đảm bảo cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi.

Tiếp tục phát triển nhanh và bền vững đất nước; gắn kết chặt chẽ và triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, trong đó phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trường là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa, con người là nền tảng; tăng cường quốc phòng, an ninh và đẩy mạnh đối ngoại, hội nhập quốc tế là trọng yếu, thường xuyên.

Đảng, Nhà nước, Nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa được bảo vệ vững chắc. An ninh, an toàn, trật tự xã hội, môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển đất nước được bảo đảm. Sức mạnh chính trị, tinh thần, kinh tế, văn hóa, xã hội, sức mạnh quốc phòng, an ninh được củng cố, tăng cường...

Sức mạnh tổng hợp cho phát triển đất nước được nâng lên, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, góp phần quan trọng vào thành công của quá trình xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ quốc, nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

Các lĩnh vực văn hóa, xã hội, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, y tế... đều có sự phát triển vượt bậc. Phát triển văn hóa, xã hội, con người có nhiều tiến bộ. Định hình hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam.

Đến nay có gần 99% số người lớn Việt Nam biết đọc, biết viết; số sinh viên đại học, cao đẳng tăng gần 20 lần, phổ cập giáo dục trung học cơ sở năm 2014... Tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước được nâng lên.

Định hướng xã hội chủ nghĩa trong các chính sách xã hội được nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn; gắn kết kinh tế với xã hội, chính sách kinh tế với chính sách xã hội; an sinh xã hội, phúc lợi xã hội đạt kết quả tích cực; chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo, chính sách người có công, chính sách đối với người Việt Nam ở nước ngoài... được thực hiện đồng bộ, đạt kết quả tích cực.

Sức khỏe của Nhân dân được quan tâm chăm sóc; việc khám, chữa bệnh tiếp cận được nhiều kỹ thuật tiên tiến trên thế giới.

Quan hệ đối ngoại được mở rộng, hội nhập quốc tế ngày càng hiệu quả. Việt Nam đã và đang thể hiện rõ, tốt vai trò là bạn, là đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế... Vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được khẳng định và nâng cao.

Từ một nước bị bao vây, cấm vận, Việt Nam đã trở thành nước hội nhập sâu, rộng vào nền chính trị thế giới, nền kinh tế toàn cầu, nền văn minh nhân loại, đảm nhiệm nhiều trọng trách quốc tế, phát huy vai trò tích cực, có trách nhiệm trong nhiều tổ chức, diễn đàn đa phương quan trọng.

Độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; lợi ích quốc gia, dân tộc được bảo đảm. Việt Nam có quan hệ ngoại giao với 193 nước là thành viên Liên hợp quốc; xây dựng các mối quan hệ đối tác, hợp tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện với tất cả các cường quốc trên thế giới và khu vực, tham gia đóng góp tích cực duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới.

"Từ một đất nước chưa có tên trên bản đồ thế giới, bị chiến tranh tàn phá nặng nề, Việt Nam đã vươn lên trở thành biểu tượng hòa bình, ổn định, hiếu khách, điểm đến của các nhà đầu tư và du khách quốc tế. Từ một nền kinh tế lạc hậu, Việt Nam đã vươn lên lọt vào Top 40 nền kinh tế hàng đầu, có quy mô thương mại trong Top 20 quốc gia trên thế giới, mắt xích quan trọng trong 16 FTA gắn kết với 60 nền kinh tế chủ chốt ở khu vực và toàn cầu.

Từ một đất nước bị bao vây cô lập, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc, có quan hệ Đối tác chiến lược và Đối tác toàn diện với 30 nước, trong đó có tất cả các nước lớn, và là thành viên tích cực của trên 70 tổ chức khu vực và quốc tế. Lấy hạnh phúc, ấm no của Nhân dân là mục tiêu phấn đấu, Việt Nam được Liên hợp quốc và bạn bè quốc tế xem như một câu chuyện thành công, một điểm sáng về xóa đói giảm nghèo, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân" [5].

Công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo là lựa chọn mang tính lịch sử, là sự nghiệp sáng tạo vĩ đại mang tầm vóc lịch sử, có ý nghĩa to lớn, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, quy luật, xu thế phát triển chung của thời đại. Tiềm lực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, y tế, thể dục - thể thao, quốc phòng - an ninh, đối ngoại của nước ta không ngừng nâng cao...

Sau 40 năm đổi mới mở ra cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế mới, tầm nhìn mới cho đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: "Thế giới đang trong thời kỳ thay đổi có tính thời đại, từ nay đến năm 2030 là giai đoạn quan trọng nhất để xác lập trật tự thế giới mới, đây cũng là thời kỳ cơ hội chiến lược quan trọng, giai đoạn nước rút của cách mạng Việt Nam để đạt mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, tạo tiền đề vững chắc đạt mục tiêu 100 năm thành lập Nước.

Sự biến chuyển có tính thời đại đem đến thời cơ, thuận lợi mới, đồng thời cũng có nhiều thách thức, trong đó mặt thách thức nổi trội hơn và thời cơ mới còn có thể xuất hiện trong khoảnh khắc giữa những thay đổi đột biến trong cục diện thế giới. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là trí tuệ nhân tạo và công nghệ số đem đến cơ hội mà những quốc gia đang phát triển, chậm phát triển có thể nắm bắt để đi trước đón đầu, phát triển vượt bậc.

Lịch sử cách mạng Việt Nam cho thấy, dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng, khơi dậy ý chí tự lực, tự chủ, tự tin, tự cường, tự hào dân tộc, huy động sức mạnh toàn dân kết hợp với sức mạnh thời đại, con thuyền cách mạng Việt Nam sẽ đạt được những kỳ tích (kỳ tích về một nước dân chủ thuộc địa nửa phong kiến có thể chiến thắng hai đế quốc thực dân hùng mạnh; kỳ tích về một nước từ bị bao vây cấm vận thực hiện thành công công cuộc đổi mới với những thành tựu vĩ đại).

Hiện nay là thời điểm ý Đảng hòa quyện với lòng dân trong khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, sớm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Từ những vấn đề trên, có thể thấy, đây là thời điểm "hội tụ" tổng hòa các lợi thế, sức mạnh để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc tiếp sau kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng chủ nghĩa xã hội và kỷ nguyên đổi mới" [6].

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội,2021, t. I, tr.25

[2] Tô Lâm: "Một số nội dung cơ bản về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; những định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc", Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 1/11/2024.

[3] Tô Lâm: "Phát huy tính đảng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam", Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 20/10/2024

[4] Tô Lâm: "Phát huy tính đảng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam", Tlđd

[5] Tô Lâm: "Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, yêu cầu cấp bách của giai đoạn cách mạng mới", Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 16/9/2024

[6] Tô Lâm: "Một số nội dung cơ bản về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; những định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc".

Năm 2010, gần như không ai nói về AI, thế mà lúc này đây gần như 24/24 lúc này chúng ta nói về AI (trí tuệ nhân tạo): khả năng tạo dựng văn bản, chế tạo thuốc và chữa bệnh, xử lý đồ họa, nhận diện giọng nói và khuôn mặt, chuyển động robot,… Và trong khi đang liệt kê những thành tựu đó, có lẽ cơn sóng thần này đã bỏ tôi lại rất xa phía sau.

Chúng ta đều hồ hởi đón nhận những gì AI mang lại, nhưng lờ mờ cảm thấy nỗi lo sợ khi chưa trả lời được câu hỏi: AI sẽ đi tới đâu và có thể kiềm tỏa được hay không?

Thông tin cập nhật về AI

Đó là câu hỏi khiến cả thế giới quan tâm. Chính vì vậy The Coming Wave, vừa xuất bản vào cuối năm 2023, ngay lập tức được đón nhật nồng nhiệt và xuất hiện trong một loạt các bảng xếp hạng sách.

Mustafa Suleyman, tác giả của The Coming Wave, là nhà sáng lập DeepMind - một công ty về trí tuệ nhân tạo nay thuộc Google. Năm 2019, ông nhận được Huân chương Xuất sắc của Anh vì đóng góp trong lĩnh vực công nghệ Vương quốc Anh, đồng thời nhận Giải thưởng Người có tầm nhìn ở Thung lũng Silicon.

Sách Sóng thần công nghệ. Ảnh: Tuấn Bình.

Chỉ chưa đầy sáu tháng khi sách ra mắt trên thế giới, độc giả Việt Nam đã được tiếp cận với những thông tin cập nhật nhất về trí tuệ nhân tạo đó. Tên sách chuyển ngữ cũng là cả một câu chuyện, người sáng lập Times Book - ông Vũ Trọng Đại - chia sẻ: “Đầu tháng một năm nay, khi cuốn sách The Coming Wave của Mustafa Suleyman vừa dịch xong, câu hỏi đầu tiên của tôi là: Tên sách tiếng Việt thế nào cho hay mà vẫn sát nghĩa nhỉ? Tôi đọc bản dịch, đọc các bài báo về AI, về Suleyman để tìm ý tưởng. Đến ngày thứ năm, tôi đọc được bài điểm sách trên tờ The Guardianvề chính cuốn sách này: nó chính là thứ chúng tôi tìm kiếm. Tên của bài điểm sách chứa một từ khóa tuyệt vời: 'A Tech Tsunami' (Sóng thần Công nghệ)".

Không ai hiểu rõ tác phẩm hơn người dịch. Dịch giả Vũ Hoàng Linh chia sẻ: "Thay vì việc kể ra những thành tựu của AI và tiềm năng của nó, mục đích chính của Sóng thần Công nghệlà nói tới các thách thức mà trí tuệ nhân tạo sẽ đặt ra đối với xã hội loài người trong thời gian tới, khi nó đang tạo ra một cuộc cách mạng, có những nội dung sâu và rộng, với quá nhiều yếu tố chưa được biết đến, có lẽ còn hơn các cuộc cách mạng công nghệ thông tin của thế kỷ XX và cách mạng công nghiệp của thế kỷ XIX".

Làn sóng sắp tới xác lập bằng hai công nghệ cốt lõi: trí tuệ nhân tạo (AI) và sinh học tổng hợp. Hai công nghệ này sẽ cùng nhau mở ra bình minh mới cho nhân loại, tạo ra của cải và thặng dư chưa từng thấy. Tuy nhiên, công nghệ phát triển nhanh chóng cũng có nguy cơ tạo điều kiện cho hàng loạt tác nhân xấu gây ra sự gián đoạn, bất ổn và thậm chí là thảm họa ở quy mô không thể tưởng tượng được. Làn sóng này tạo ra thách thức to lớn sẽ định hình thế kỷ XXI: Tương lai của chúng ta vừa phụ thuộc vào những công nghệ này vừa bị chúng đe dọa.

Một khi chín muồi, những công nghệ mới nổi này sẽ lan rộng nhanh chóng, dần dần rẻ hơn, dễ tiếp cận hơn và phổ biến trong toàn xã hội. Chúng sẽ mang lại tiến bộ y tế mới phi thường và nhiều đột phá về năng lượng sạch, tạo ra không chỉ hoạt động kinh doanh mới mà còn là các ngành công nghiệp mới, cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống ở hầu hết mọi lĩnh vực hiện nay.

Thế lưỡng nan của nhân loại trước AI và công nghệ sinh học

Thế nhưng, bên cạnh những lợi ích này, AI, sinh học tổng hợp và các hình thức công nghệ tiên tiến khác cũng mang đến xác suất cao rủi ro cực đoan ở quy mô đáng lo ngại. Công nghệ có thể trở thành mối đe dọa tồn vong đối với các quốc gia - rủi ro mang tính cốt yếu đến mức có thể phá vỡ hoặc thậm chí lật đổ trật tự địa chính trị hiện tại.

Công nghệ mở ra con đường cho các cuộc tấn công mạng quy mô lớn với sự hỗ trợ của AI, các cuộc chiến tranh tự động hóa có thể tàn phá cả quốc gia, gây ra đại dịch có chủ đích và thế giới chịu sự chi phối của các thế lực không thể lý giải dường như mang sức mạnh toàn năng. Khả năng xảy ra từng hiện tượng có thể nhỏ, nhưng hậu quả để lại có thể vô cùng chấn động. Dù cho xác suất xảy ra kết quả như này cực thấp, chúng ta vẫn phải chú ý ngay từ bây giờ.

Những tác động tiêu cực của công nghệ là điều mà nhân loại phải đối mặt. Ảnh: New Scientist

Khi đó, để đối phó với xác suất xảy ra rủi ro thảm khốc như vậy, một số quốc gia sẽ phản ứng bằng hình thức độc tài chuyên chế mang tính công nghệ cao nhằm làm chậm sự lan rộng của những quyền lực mới này. Như thế sẽ cần mức độ giám sát rất lớn cùng đó là sự xâm nhập thô bạo vào cuộc sống riêng tư của chúng ta. Kiểm soát chặt chẽ công nghệ có thể dẫn đến mọi thứ với mọi người dân luôn bị theo dõi trong một hệ thống giám sát toàn cầu hắc ám, được biện minh bằng mong muốn đề phòng khả năng xảy ra những kết quả cực đoan nhất.

Chắc chắn có khả năng xuất hiện viễn cảnh như trong tác phẩm 1984 của George Orwell. Lệnh cấm, tẩy chay và đình trệ sẽ là điều tiếp theo. Liệu có thể ngừng phát triển công nghệ mới và áp đặt hàng loạt lệnh đình chỉ không? Không thể.

Đứng trước giá trị địa chiến lược và thương mại to lớn của công nghệ mới, khó có quốc gia hay tập đoàn nào chịu đơn phương từ bỏ những sức mạnh mang tính biến đổi do những đột phá này mang lại. Hơn nữa, bản thân việc cấm phát triển công nghệ mới chính là rủi ro: Theo lịch sử, các xã hội trì trệ về công nghệ thường không ổn định và dễ sụp đổ. Rốt cuộc, họ mất đi khả năng giải quyết vấn đề và khả năng tiến bộ.

Từ đây trở đi, dù chọn theo đuổi hay không theo đuổi công nghệ mới, đều tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Xác suất có thể xoay xở, vượt qua được "lối đi hẹp" và tránh được một trong hai kết quả - một là xã hội tăm tối dưới chế độ độc tài công nghệ, một là thảm họa do quá cởi mở - ngày càng thấp theo thời gian khi công nghệ dần mạnh hơn, rẻ hơn, phổ biến hơn và rủi ro ngày càng tích tụ.

Tuy nhiên, thoái lui cũng không phải phương án có thể lựa chọn. Ngay cả khi lo ngại về rủi ro của công nghệ mới, chúng ta vẫn cần đến những lợi ích tuyệt vời từ công nghệ của làn sóng sắp tới hơn bao giờ hết.

Vấn đề nan giải là từ giờ, sớm hay muộn, một thế hệ công nghệ có tác động mạnh mẽ sẽ đến. Liệu nó có đưa nhân loại đến kết cục thảm khốc và đen tối? Đây là vấn đề lớn nhất của thế kỷ XXI.

Đây là cuốn sách được Yuval Noah Harari (tác giả Lược sử loài người), người có lẽ có công nhất trong việc phổ cập những nguy và cơ của cách mạng AI với xã hội loài người, cho là một trong 11 cuốn sách đáng đọc nhất trong năm 2023.

Nếu trong các cuộc cách mạng công nghệ trước đây, tâm thế của nhân loại là lạc quan, thậm chí quá lạc quan về những gì nó có thể mang lại, thì cuộc cách mạng AI và sinh học tổng hợp lần này, bên cạnh sự lạc quan còn là sự lo âu không hề nhỏ. Lần đầu tiên, con người e sợ rằng họ có thể trở thành một phiên bản của Frankeinstein và không biết chắc chiếc hộp Pandora kia sẽ mở ra cái gì.

Bài viết của độc giả Nguyễn Tuấn Bình, được gửi từ email "ng...binh@gmail.com".