Nhận định, soi kèo Al

Công nghệ IoT, Robotics, AI, xe tự hành... giúp cuộc sống của con người trở nên thuận tiện hơn. Ảnh: Adobe.

Trong khi đó, sự quan tâm của người dùng tới vấn đề an ninh và giám sát khiến camera xuất hiện ngày càng nhiều. Trước đây, chỉ văn phòng hay cửa hàng kinh doanh mới lắp đặt thiết bị quay hình, còn hiện người dùng bình thường cũng có thể cài camera cho ngôi nhà của mình. Công nghệ cho phép camera có thể hoạt động độc lập mà không cần tới bộ điều khiển đắt tiền.

Vươn xa hơn, các nhà nghiên cứu đang ứng dụng các tiến bộ khoa học để tạo ra những cỗ máy có thể làm việc cùng con người như "đồng nghiệp số". Công nghệ Robotics, AI, machine learning... giúp những cỗ máy vốn chỉ biết rập khuôn một công đoạn có thể xử lý tình huống phức tạp hơn, giải phóng con người và tăng năng suất lao động.

Riêng với AI, sự hiện diện của công nghệ này đến từ những tính năng nhỏ bé như tích hợp trong camera của smartphone, giúp người chụp có các bức hình đẹp mà không cần chỉnh sửa. Rộng hơn, trí tuệ nhân tạo được "huấn luyện" trong y tế để phát hiện ung thư, hỗ trợ chẩn đoán hình ảnh nhằm giảm bớt gánh nặng và tăng hiệu suất làm việc cho bác sỹ.

Các thành tựu khoa học công nghệ còn được áp dụng để phát triển các mẫu xe an toàn hơn, trợ giúp con người khi điều khiển xe, như hệ thống giữ làn, phanh tự động, cảnh báo chuyển làn, xe cắt ngang...

Năm ngoái, torrent tracker Demonii biến mất khỏi bản đồ internet. Không lâu sau sự kiện ấy YIFY movies và Popcorn Time dính án tử và mới đây nhất, KickassTorrents cũng đã chính thức đóng cửa sau khi người sáng lập KAT bị bắt.

Những người sử dụng torrent vẫn đang tiếp tục chiến đấu, nhưng anh Sunde lại không lạc quan về kết quả cuộc chiến này, khi anh nói rằng: “Chúng ta đã thua rồi”.

Ngược thời gian quay lại năm 2003, anh Peter Sunde cùng với Fredrik Neij và Gottfrid Svartholm đã thành lập nên The Pirate Bay, một trang web dần dần trở thành “vịnh” chia sẻ dữ liệu lớn nhất và nổi tiếng nhất thế giới. Tới năm 2009, ba nhà sáng lập đã bị buộc tội “tiếp tay cho hành vi vi phạm bản quyền”.

Anh Sunde bị bắt giam năm 2014 và được thả năm 2015. Sau thời gian ngồi tù, Peter Sunde đã bắt đầu viết blog về việc tập trung quyền lực tại EU, làm ứng cử viên chạy đua vào Đảng Pirate của Phần Lan và thành lập nên Flattr, một hệ thống quyên góp tiền cho những nhà thiết kế và phát triển phần mềm.

Bài phỏng vấn Peter Sunde từ những câu hỏi đầu về một mạng internet mở và tự do, nhanh chóng biển thành một bài trao đổi về ý thức hệ về xã hội cũng như chủ nghĩa tư bản, mà theo như Sunde thì đó mới là vấn đề thực sự cần giải quyết.

Dưới đây là bài phỏng vấn:

Tôi đã định hỏi anh mọi thứ ổn không, nhưng anh đã nói rõ ràng rằng đây không phải là thứ đáng quan tâm.

Peter Sunde: Không, tôi không thấy điều gì tốt đẹp đang diễn ra cả. Người ta đang quá dễ dàng bằng lòng với mọi việc.

Hãy nghĩ tới luật trung lập mạng của Châu Âu. Đó là một điều luật cho phép các nhà cung cấp mạng điều khiển được lượng traffic, điều chỉnh tốc độ truy cập để dành làn đường cho các ông lớn (hãy nghĩ tới Google, Facebook, Netflix), những nhà cung cấp sẽ khó có thể cạnh tranh được. Đây là một luật tồi tệ, nhưng người ta vẫn gật đầu cho qua rằng “đã có thể tệ hơn thế này nhiều”. Đó hoàn toàn không phải là một thái độ đúng để nhìn nhận điều này. Facebook mang lại mạng internet cho Châu Phi và các nước nghèo, nhưng họ lại giới hạn truy cập chỉ cho dịch vụ của mình phát triển thôi, họ đang tiến hành làm tiền trên lưng những người nghèo. Và họ được chính phủ chấp thuận điều này, chỉ vì họ có quan hệ công chúng (PR) tốt.

Vừa rồi, Phần Lan đưa quyền truy cập internet thành nhân quyền. Đó là một bước đi khôn ngoan, nhưng cũng chỉ là MỘT điều khả quan trong nền internet của toàn bộ thế giới.

Chúng ta không hề có mạng internet mở. Chúng ta đã không có được điều này từ lâu lắm rồi, và vì thế thì chúng ta không thể nói về một thứ không tồn tại được. Vấn đề là không ai hành động gì cả. Chúng ta đang mất dần đi những quyền lợi và quyền làm chủ của mình và giờ đây, ta không có thêm được cái gì cả. Xu hướng mạng đang đi về một hướng, đó là một mạng internet đóng và bị kiểm soát, điều này sẽ để lại một dấu ấn trong xã hội của ta hiện tại. Khi ta có một mạng internet bị kìm hãm thì toàn bộ xã hội này cũng bị kìm hãm. Đó mới chính là thứ ta nên tập trung vào.

Chúng ta vẫn có một quan niệm sai lầm rằng mạng internet là một miền hoang dã mới, mọi thứ vẫn chưa hề bị kiểm soát hay bị bó buộc gì, vì thế chúng ta vẫn cứ nhún vai làm ngơ bởi lẽ ta vẫn nghĩ “mọi chuyện kiểu gì cũng sẽ ổn thôi”. Nhưng đó không phải là vấn đề ta cần nhìn nhận. Chưa một hệ thống nào trước đây có lượng quyền lực tập trung, sự bất bình đẳng và tư bản cực đoan như ta thấy bây giờ. NHƯNG theo như những kế hoạch marketing được vạch ra bởi những ông lớn như Mark Zuckerberg hay những công ty như Google, họ đều đang giúp đỡ công cuộc tạo ra một mạng lưới mở và tuyên truyền nền dân chủ. Cùng lúc ấy, chính bản thân những công ty ấy lại mang tính chất độc quyền tư bản. Toàn bộ sự việc tạo cho ta một cảm giác của việc tin tưởng kẻ thù sẽ nghĩ tốt và giúp đỡ ta vậy. Điều này thực sự khiến tôi cảm thấy kì lạ.

Anh có nghĩ là nhiều người không coi mạng internet là một địa điểm thực thụ nên họ không quan tâm tới hiện trạng của nó không?

Điều hiển nhiên ở đây là trong quá trình lớn lên và trưởng thành, ta hiểu được tầm quan trọng của những thứ như đường dây điện thoại hay vô tuyến truyền hình. Vì thế nếu chúng ta bắt đầu đối xử với đường điện thoại hay đường truyền hình giống như cách ta đối xử với mạng internet, thì mọi người hẳn sẽ tỏ thái độ không vui. Nếu như có ai đó nói với bạn rằng bạn không thể gọi cho một người nào đó, bạn sẽ hiểu rằng có một điều tồi tệ nào đó đang xảy ra và bạn hiểu rõ ràng quyền lợi của mình.

Nhưng người thời đại này lại không có cảm giác ấy với mạng internet. Nếu như một dịch vụ nói với bạn rằng bạn không thể sử dụng Skype, bạn sẽ đơn giản là không dùng nữa, bạn không có cảm giác rằng người ta đang động chạm tới những thứ riêng tư của bạn. Chỉ vì bản thân nó là một thứ không thực, bỗng dưng nó trở thành một điều gì đó “không ảnh hưởng tới mình nữa”.

Bạn không thể nhìn thấy mỗi khi ai đó đang theo dõi mình, không trực tiếp nhìn thấy những gì đã bị che giấu, không hề hay rằng ai đó đã xóa thứ gì đó khỏi kết quả tìm kiếm của Google. Bạn không nhìn thấy được vấn đề, hiển nhiên bạn không cảm thấy mình được kết nối với nó.

Vậy chính xác là anh đã từ bỏ cái gì? Theo như những gì anh nói?

Tôi đã từ bỏ ý tưởng rằng chúng ta có thể thắng được cuộc chiến trên mạng internet.

Sự việc sẽ không đổi khác được nhiều, khi mà mọi người không có hứng thú gì với việc sửa chữa, đấu tranh cho sự việc này. Hoặc đơn giản là chúng ta không thể khiến cho mọi người đủ quan tâm để có thể đứng lên đấu tranh. Đó chính là tình huống mà ta đang mắc kẹt, hoàn toàn không thể làm được gì trong trường hợp này.

Chúng ta vẫn cứ đấu tranh một cách yếu ớt, bởi ta vẫn nghĩ mình còn ít nhiều cơ hội để chiến thằng, nhưng thực ra là ta đã thua rồi.

Mọi người cần làm gì để thay đổi được điều này?

Không gì cả.

Không gì cả ư?

Không gì cả. Tôi nghĩ rằng chúng ta đã tới điểm bão hòa đó rồi, ta sẽ không nhận thức được thêm nữa. Nhưng tôi nghĩ rằng mọi người cần phải HIỂU điều này: chúng ta đã thua cuộc chiến này rồi. Hãy chấp nhận thất bại và hãy chắc chắn rằng trong những cuộc chiến tương lai, bạn đã hiểu được tại sao mình lại thua, để chắc chắn rằng điều này sẽ không tái diễn khi chúng ta cố gắng chiến thắng trong tương lai.

Được rồi, vậy chính xác đây là cuộc chiến nào và ta phải làm gì để chiến thắng được?

Tôi nghĩ rằng, để chiến thắng được thì ta trước hết phải hiểu đây là cuộc chiến gì. Với tôi, rõ ràng là chúng ta đang đối phó với một ý thực hệ: đó chính là việc chủ nghĩa tư bản đang chiếm quyền kiểm soát và những trọng tâm quyền lực khổng lồ. Mạng internet này chỉ là một mảnh ghép nhỏ.

Việc tuyên truyền đấu tranh cần một đà tiến tới và có đủ những sự quan tâm của cộng động, nhưng có vẻ như ta đã hoạt động quá tồi trong khoản này. Ta dừng được hoạt động này của chính phủ, rồi nó lại hồi sinh với một cái tên khác. Vào cái lúc ấy, ta đã sử dụng toàn bộ tài nguyên và sự quan tâm của cộng đồng rồi.

Lý do để thế giới thực trở thành mục tiêu lớn của tôi là bởi lẽ mạng internet trực tiếp cạnh tranh với thế giới thực. Chúng ta đang cố gắng tạo ra một xã hội mới trên nền mạng internet. Vì lẽ đó, mạng internet chính là nhiên liệu để đốt cháy lên ngọn lửa tư bản. Họ đã lừa chúng ta rằng đó chỉ là một thứ kết nối thế giới nhưng thực ra, đó lại là một âm mưu tư bản.

Không tin tôi? Bạn hãy nhìn vào những công ty lớn nhất nhì thế giới này, họ đều sống dựa trên internet. Và họ đang bán cái gì? Không gì cả. Facebook không có sản phẩm bán ra. Airbnb là chuỗi khách sạn lớn nhất thế giới lại không sở hữu một cái khách sạn nào. Uber là công ty taxi lớn nhất thế giới nhưng cũng không có lấy một chiếc taxi nào cả.

Lượng nhân công tại những công ty này nhỏ hơn bao giờ hết và lợi nhuận mang về lại cao chót vót. Apple và Google đang vượt qua những công ty dầu mỏ với số tài sản khổng lồ. Minecraft được mua về với giá 2,6 tỷ USD và WhatsApp thì với giá 19 tỷ USD. Đó là những số tiền khổng lồ bỏ ra để mua một thứ tưởng như không có giá trị gì cả. Đó là lý do tại sao mạng internet và chủ nghĩa tư bản là ăn khớp với nhau đến vậy.

Anh nói rằng mạng internet đã hỏng và đã luôn hỏng. Ý anh là gì anh Sunde và tại sao ta lại đổ lỗi cho chủ nghĩa tư bản cực đoan?

Vấn đề là bản thân mạng internet thực sự khá “ngu dốt”. Nó hoạt động đơn giản và không có sự điều chỉnh thực sự nào về việc kiểm duyệt. Internet là một phát minh của người Mỹ, vì vậy họ có thể kiểm soát nó và có thể ép buộc bất cứ quốc gia nào chịu sự kiểm duyệt hay thậm chí, bị ngắt kết nổi khỏi internet. Tôi nghĩ rằng đó là một thiết kế cực kì tồi nhưng lại hoàn toàn tốt cho người tạo ra nó, nó sẽ cho người ta một quyền lực mà không ai có được. Đó chính là sự tập trung quyền lực mà tôi nói tới.

Nhưng điều này không mới, từ trước tới giờ nó vẫn đã như vậy rồi nhưng chúng ta chưa bao giờ thực sự quan tâm tới nó, bởi lẽ cũng từ trước tới giờ có những người đã ở đó sửa chữa, đảm bảo rằng không có điều gì tồi tệ xảy ra cả. Nhưng bản thân tôi nghĩ điều đó là không cần thiết. Hãy để điều xấu xảy ra càng nhanh càng tốt để ta có thể nhìn nhận được chúng một cách trực tiếp, đảm bảo rằng trong tương lai ta sẽ không mắc sai lầm nữa. Chúng ta đang kéo dài sự thất bại không thể tránh khỏi một cách không cần thiết, điều này hoàn không giúp đỡ được gì chúng ta.

Vậy ý anh là chúng ta nên để cho mọi thứ sụp đổ, để từ tro tàn ta xâylại hệ thống?

Đúng vậy, với một cuộc chiến tập trung vào thứ gọi là tư bản cực đoan. Tôi không thể bầu cử, nhưng năm ngoái tôi đã mong muốn Sarah Palin thắng cử tổng thống. Hiện tại tôi cũng đang mong Donald Trump thắng cử, với một lý do duy nhất là đất nước sẽ bị phá hoại, bị suy sụp nhanh chóng.

Toàn thế giới này đang tập trung vào một thứ duy nhất là tiền, tiền và tiền. Đó là vấn đề lớn nhất mà ta đang gặp phải. Đó là lý do tại sao mọi thứ lại hỗn loạn như vậy. Đấy là thứ ta cần sửa. ta cần chắc chắn được một mục tiêu trong cuộc sống.

Tôi đang mong rằng công nghệ sẽ tiên tiến hơn, để có được những con robot làm việc và cướp đi mọi việc làm, điều này sẽ khiến cho một làn sóng thất nghiệp khổng lồ lan ra toàn cầu, có lẽ là đâu đó khoảng 60%. Người ta sẽ cảm thấy không thoải mái. Đó là điều tốt và đó chính là điểm khiến cho người ta thấy rằng chủ nghĩa tư bản đã sụp đổ hoàn toàn.

Lúc ấy sẽ có những sợ hãi, có những đổ máu và nhiều người mất mạng sống để tới được thời điểm ấy. Nhưng có một điều tốt mà tôi thấy được, là hệ thống của chúng ta hiện nay chắc chắn sẽ sụp đổ. Tôi mong điều này diễn ra càng sớm càng tốt, tôi mong lúc ấy tôi 50 tuổi chứ không phải 85 tuổi khi được chứng kiến cảnh tượng ấy.

Vậy có một điều cụ thể gì để ta tập trung vào đó không? Hay chúng ta cần một hướng suy nghĩ mới? Một ý thức hệ mới?

Tôi nghĩ rằng trọng tâm của mọi thứ phải là việc ta phải coi mạng internet như xã hội hiện tại vậy. Người ta rồi sẽ nhận ra rằng lưu trữ toàn bộ dữ liệu của mình lên Google, Facebook hay các công ty khác không phải là một ý hay. Hãy dừng việc coi mạng internet là một thứ gì đó khác biệt và hãy tập trung vào việc xây dựng một xã hội mà bạn muốn. Ta cần sửa chữa được xã hội này trước, trước khi ta sửa được mạng internet. Đó là cách duy nhất.

Theo GameK