Trong căn biệt thự cổ nhuốm màu thời gian ở quận Ngô Quyền, Hải Phòng, họa sĩ Nguyễn Thị Sơn Trúc (SN 1944) còn lưu giữ khá nhiều kỷ vật về cha mình, doanh nhân Nguyễn Sơn Hà (1894 - 1980).

Cụ là một trong những thương gia hàng đầu của Việt Nam thời Pháp thuộc, được biết đến như ông tổ của nghề sản xuất sơn ở Việt Nam.

Bà Sơn Trúc bên căn biệt thự của gia đình. Ảnh: Diệu Bình

“Cụ Sơn Hà sinh ra trong một gia đình có 7 anh em ở huyện Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội). Con đường khởi nghiệp kinh doanh của cha tôi không hề dễ dàng. Đó là cả một câu chuyện dài…”, bà Sơn Trúc mở đầu câu chuyện về cha mình.

Thời trẻ, doanh nhân Sơn Hà làm thuê cho một hãng sơn của người Pháp ở Hải Phòng. Sau đó, muốn đứng ra kinh doanh độc lập, cụ khởi đầu bằng việc tự chế tạo loại sơn riêng của bản thân.

Để có tiền vốn, Nguyễn Sơn Hà bán chiếc xe đạp, tài sản duy nhất mình có lúc bấy giờ, dùng tiền để mua một chiếc máy xay bột. Loại máy này giúp cụ nghiền nguyên liệu để chế tạo sơn. Tuy nhiên mẻ sơn đầu tiên không thành công, sơn bán ra bị ế. Sơn Hà không bỏ cuộc, tiếp tục nghiên cứu và cho ra đời những mẻ tiếp theo.

“Trong những câu chuyện sau này của gia tộc kể lại, tôi vẫn thường được nghe về những ngày đầu khởi nghiệp thiếu thốn của cha tôi. Để có tiền, cụ phải tự làm đồ chơi cho trẻ em.

Sau đó, những ngày gần đến trung thu, đêm nào cha tôi cũng mang ra ga tàu bán đến tận khuya. Tất cả chỉ để theo đuổi ước mơ tạo được hãng sơn riêng của người Việt. Tôi thường mường tượng về hình ảnh đó và nó ám ảnh tôi mãi”, bà Sơn Hà chia sẻ.

Doanh nhân Nguyễn Sơn Hà. Ảnh: Gia đình cung cấp

Để tạo loại sơn riêng, cụ Sơn Hà chú trọng vào nguồn nhiên liệu có sẵn trong nước như nhựa thông, dầu của các loại cây. Theo cụ, nguồn nguyên liệu này sẽ làm giá thành sản xuất rẻ và an toàn. Sau khi có mẫu sơn ưng ý, cụ đẩy mạnh vào việc tìm kiếm thị trường tiêu thụ.

“Cha tôi tìm khách hàng bằng cách bán sơn cho cai thầu người Hoa ở Hải Phòng với giá rẻ, biếu hàng mẫu, gửi sơn cho các hãng buôn lớn bán với lãi suất cao mà lại không phải trả tiền hàng ngay…

Thấy sơn rẻ lại chất lượng tốt, khách bắt đầu đặt hàng. Dần dần, số lượng sơn của cha tôi bán ra ngày càng tăng”, bà Sơn Trúc cho biết.

Năm 1920, Nguyễn Sơn Hà khi đó là một thanh niên 26 tuổi đã xây dựng một cơ xưởng ở Lạch Tray, Hải Phòng với diện tích 7.000 m2. Cụ mở rộng sản xuất, sắm máy xay và các phương tiện hiện đại.

Để chủ động nguồn nguyên liệu, cụ mua đất ở các huyện trồng các loại cây như trẩy, thông… Doanh nhân này cũng đăng tuyển những thợ giỏi nhất và mày mò nghiên cứu tìm nguyên liệu đa dạng để tạo màu cho sơn.

Chất lượng sơn của cụ đã chinh phục nhiều người tiêu dùng với giá thành sơn rẻ hơn rất nhiều so với các loại sơn khác. Sơn của Sơn Hà xuất hiện ở các tỉnh phía Bắc sau đó có mặt tại Sài Gòn. Chưa dừng lại ở đó, nó còn được tiêu thụ tại Lào, Campuchia.

“Đặc biệt, trước năm 1945, cha tôi từng đưa sơn của công ty sang Pháp tham dự hội chợ. Ông muốn quảng bá sơn của người Việt ra thế giới”, họa sĩ Sơn Trúc cho biết.

Nguyễn Sơn Hà hướng dẫn bí quyết làm sơn cho kỹ thuật viên Sở Công nghiệp Hà Nội. Ảnh: Gia đình cung cấp

Uy tín trong giới làm ăn ngày được củng cố, Nguyễn Sơn Hà nhanh chóng vươn lên là một trong những nhà tư sản lớn ở Việt Nam thời bấy giờ. Doanh nhân này sở hữu rất nhiều đất đai, biệt thự tại Hải Phòng, Hà Nội và nhiều tỉnh lân cận.

Năm 1939, vợ chồng Nguyễn Sơn Hà được vua Bảo Đại mời vào Huế để dự tiệc chiêu đãi. Cũng trong lần đi này, cụ Sơn Hà có cơ duyên gặp mặt cụ Phan Bội Châu, người đang bị Pháp quản thúc tại Huế.

Cuộc gặp gỡ này đã tác động sâu sắc đến vị doanh nhân đất Cảng.

‘Còn đất nước thì sẽ còn của cải’

Cùng với Bạch Thái Bưởi, Trịnh Văn Bô, Trương Văn Bền… dư luận nhắc đến Sơn Hà không chỉ là một doanh nhân thành đạt, cụ còn có nhiều đóng góp lớn cho sự nghiệp cách mạng.

Trước cách mạng, Nguyễn Sơn Hà tham gia thành lập các cơ sở từ thiện, mở trường nuôi dạy trẻ lang thang, cơ nhỡ.

Cụ còn cho người đến Hà Đông học nghề dệt vải để sau đó về mở cơ sở sản xuất tạo thêm việc làm và thu nhập cho người dân và mua tặng dân làng 4 máy dệt.

Trong nạn đói Ất Dậu (1945), cụ dùng số thóc thu được từ 200 mẫu ruộng ở Kinh Môn (tỉnh Hải Dương) vào việc phát chẩn cứu đói. Vợ cụ Sơn Hà là Nguyễn Thị Ngọc Mùi (1918 - 1997) cùng các con trực tiếp nấu cháo và làm bánh tấm, bánh cám để phát cho dân.

Đặc biệt, trong Tuần lễ vàng, Nguyễn Sơn Hà rất tích cực đóng góp tiền vàng và vận động các nhà tư sản khác tham gia.

Cụ Sơn Hà (ngoài cùng bên phải) và vợ  Nguyễn Thị Ngọc Mùi (ngoài cùng bên trái). Ảnh: Gia đình cung cấp

Cụ thể, cụ Ngọc Mùi và con gái trong lần ủng hộ đầu tiên đã hiến tặng 105 lạng vàng ròng và số nữ trang của gia đình (gồm vàng bạc, đá quý) lên đến 10,5 kg vàng.

“Có giai thoại kể lại rằng, trong sự kiện này, cha tôi không ngần ngại tháo ngay chiếc nhẫn quý bằng platin cẩn kim cương bỏ vào thùng hiến tặng”, bà Sơn Trúc kể.

Ngoài ra, gia đình cũng ủng hộ vào quỹ Ủy ban chuẩn bị tổng khởi nghĩa (Tháng 8/1945), 4 vạn 5.000 đông dương (năm 1945, trị giá khoảng 2.000 lạng vàng). Số tiền trên ông ông Vũ Quốc Uy, chủ tịch TP Hải Phòng đương thời, tiếp nhận.

Bà Sơn Trúc tiếp tục chia sẻ: “Sau Cách mạng tháng Tám, cha tôi cũng tổ chức một đoàn tàu vượt biển ra Côn Đảo đón tù chính trị bị giam giữ trở về đất liền trước thời điểm Pháp nổ súng gây hấn và chiếm lại Nam bộ ngày 23/9/1945.

“Lý giải cho hành động của mình, cha tôi từng nói: “Còn đất nước thì sẽ còn của cải nếu mất nước, tiền và của cải nhiều cũng chẳng để làm gì”, bà Sơn Trúc kể lại.

(Còn nữa)

Món quà đặc biệt từ người phụ nữ hiến 5.000 lượng vàng

"Món quà giản dị của cụ Hoàng Thị Minh Hồ thực sự khiến chúng tôi xúc động"...

Những cô gái trót dại...

Ngôi nhà nằm ở con hẻm nhỏ trên đường Điện Biện Phủ (quận Bình Thạnh, TP.HCM). Ở đó, những cô gái trẻ xa lạ đến từ nhiều nơi khác nhau… Họ đều có chung nỗi đau bị người yêu ruồng bỏ, gia đình xa lánh vì trót mang thai ngoài ý muốn.

Thế nhưng, những cô gái này đều gọi trìu mến một người phụ nữ là người mẹ thứ hai. Không ai khác, đó chính là sư cô Lê Thị Thu Hoa (40 tuổi, pháp danh Chúc Từ).

Sư cô Chúc Từ ru một em nhỏ ngủ.

Sư cô Chúc Từ cho biết, bà tu ở chùa Bồ Đề (quận 4). Do các cô gái tìm đến đông nên sư cô phải tìm nhà trọ ngoài gần các bệnh viện như bệnh viện Từ Dũ, Hùng Vương…, để đủ chỗ cho mọi người. Theo sư cô, 'nếu lỡ các con có trở dạ đột ngột thì có thể kịp thời đưa đến bệnh viện'.

Duyên tình cờ, tháng 3/2018, qua lời kể của một người bạn, sư cô Chúc Từ tìm đến và giúp đỡ một cô gái trẻ mang thai đang gặp khó khăn.

Sư cô cho biết, cô gái trẻ này tên Võ Thị Kim H. (23 tuổi, quê Đồng Nai). H. và người yêu tự đăng ký kết hôn và chung sống với nhau, không tổ chức đám cưới.

Chồng của H. là con trai trưởng nên gia đình anh khao khát có con trai đầu lòng. Tuy nhiên, sau khi đi siêu âm, biết vợ mang thai con gái, người chồng lập tức ruồng bỏ. Gia đình của H. vốn dĩ không chấp nhận mối lương duyên này. Vì vậy, biết cô rơi vào hoàn cảnh đó, bố mẹ cô cũng không đoái hoài.

Sư cô Chúc Từ nhớ lại, khi bà tìm đến, cô gái đang sống một mình ở trong một phòng trọ tối tăm. Thấy vậy, sư cô đưa về chăm sóc. Tuy nhiên, kể từ khi bị ruồng bỏ bởi những người thân, nhiều lúc H. rơi vào tuyệt vọng.

Dần dần, cô gái bị trầm cảm. Hằng ngày, cô không tiếp xúc với bất kỳ ai, giam mình ở trong phòng kín.

Từ nhỏ, sư cô Chúc Từ sống ở chùa nên kinh nghiệm chăm sóc mẹ bầu gần như không có. Vì vậy, bà phải lên mạng tìm kiếm thêm những thông tin về chế độ dinh dưỡng, cách giúp đỡ mẹ bầu trước, trong và sau khi sinh.

Sau nhiều lần trò chuyện, H. dần dần cởi mở, chia sẻ nhiều hơn với sư cô. Sau một thời gian, H. sinh con một cách thuận lợi.

Hôm đến gặp sư cô Chúc Từ, chúng tôi may mắn gặp H. khi người mẹ trẻ này bế con quay trở về thăm sư cô.

Đứa bé rất kháu khỉnh, bụ bẫm. H. cho biết, cuộc sống của cô giờ khá tốt. Hiện tại, cô nhận hàng đặt may về phòng trọ làm để vừa có thể trông con vừa có thu nhập trang trải cho cuộc sống của họ. Cô biết ơn sư cô khi đã cứu mang cô trong lúc khó khăn nhất.

Ngôi nhà thiếu thốn vật chất nhưng đầy ắp tình thương

Sau trường hợp đầu tiên, nhiều người biết đến sư cô Chúc Từ nên đã tìm đến để xin sự giúp đỡ.

Sư cô Chúc Từ cho biết, mọi người ở đây đa phần là những cô gái trẻ bị người đàn ông của mình ruồng bỏ khi mang thai hoặc trốn tránh gia đình vì không muốn họ biết. Ngoài ra, những cô gái có hoàn cảnh khó khăn, không có điều kiện sinh nở cũng nương nhờ sư cô.

Cũng chính từ đó, sư cô Chúc Từ trở thành người mẹ thứ hai của những bà mẹ đơn thân, không nơi nương tựa.

Sư cô Chúc Từ chia sẻ, cuộc sống của mấy "mẹ con" khá khó khăn. Mỗi tháng, họ phải trả tiền nhà, chi tiêu cho nhiều khoản chi phí khác nhau. Do vậy, nhiều ngày, họ chỉ có thể ăn cháo thay cơm.

Người mẹ trẻ chăm sóc hai con sinh đôi.

Tuy vậy, trời không phụ lòng người, khi những việc làm thiện tâm của sư cô được chia sẻ, nhiều mạnh thường quân biết đến, đã giúp họ vơi đi phần nào những khó khăn. Ngoài ra, những phật tử thân thiết cũng ủng hộ đồ dùng cá nhân cho các mẹ bầu, trẻ nhỏ.

Có lẽ, nhờ vậy mà gần một năm qua, sư cô Chúc Từ đã giúp đỡ nhiều cô gái trẻ sinh nở thành công. Hiện giờ, ngôi nhà nhỏ mà sư cô thuê có 15 người mẹ trẻ chung sống với nhau.

Khi kể về những câu chuyện vừa qua, sư cô Chúc Từ cho hay, một trường hợp bà nhớ nhất là cô gái đang gần ngày gần sinh nhưng lại một mình đi ra ngoài. Cô gái này tính cách vô tư, không quan tâm đến bản thân. Cho nên, bị băng huyết cả ngày, cô cũng không để tâm. Đến tối khuya, mọi người phát hiện mới nhanh chóng đưa cô đến bệnh viện.

Sau khi sinh, da đứa bé bị thâm tím nên phải đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt. Hơn một tuần sau, hai mẹ con mới được xuất viện. Giờ đứa bé trai đó kháu khỉnh, đáng rất yêu. 

Sư cô Chúc Từ cho biết, sau khi thấy tự lo được cho bản thân và con, những người mẹ này trở về với cuộc sống thường nhật. Sau đó, thỉnh thoảng, họ vẫn đưa con về thăm sư cô.

Bên cạnh đó, từ khi bén duyên với việc chăm lo cho những bà mẹ bầu, sư cô Chúc Từ chia sẻ, có không ít lần, những cô gái trẻ rơi vào bế tắc, gọi điện đến xin sư cô cho lời khuyên.

Họ phân vân trong việc lựa chọn phá bỏ hay giữ lại cái thai trong bụng khi họ bị người yêu ruồng bỏ, gia đình không chấp nhận. Khi đó, sư cô khuyên, hãy giữ lại những sinh linh bé bỏng đó. Nếu cần sự giúp đỡ thì hãy tìm đến sư cô bất kỳ lúc nào.

Theo sư cô Chúc Từ, hiện nay, các bạn trẻ sống thử rất nhiều. Vì vậy, sư cô mong các cô gái hãy biết trân trọng và giữ lấy bản thân mình, tránh lâm vào tình trạng khi buông không được mà khi bỏ cũng không xong.

Hoa hậu bị chồng đánh

'Những cơn giận dữ không cần lý do, những cơn ghen tuông tệ hại, những cú đánh xây xẩm mặt mày, cảm giác đối mặt với cái chết khi cổ bị bóp chặt tới mức đầu óc mê man… Tôi bất giác sờ lên cổ mình và run rẩy'...

Mới đây, Hoa hậu Thu Hoài vừa ra mắt sách 'Đàn bà phố thị' do nhà xuất bản Văn học phát hành. Cuốn sách nhiều tâm huyến của người đẹp Sài thành được chia làm 5 phần: Ngẩng đầu đi giữa nhân gian; Cùng con đi khắp thế gian; Sống tử tế chưa bao giờ là điều đơn giản; Bốn mươi soi dung nhan; Thư gửi quý ông thành đạt.

Hoa hậu Thu Hoài.

Trong đó, có nhiều dòng tâm sự đẫm nước mắt về quãng thời gian Thu Hoài bị chồng cũ bạo hành. Nói về việc liệu có sợ khơi lại nỗi đau cũ, Thu Hoài thẳng thắn cho biết, những điều chị viết ra không phải để người khác tội nghiệp mình, mà đây là cách để chị nhìn thẳng vào quá khứ, đối diện với quá khứ.

Thu Hoài cũng mong, những người đàn bà từng bị chồng bạo hành, có thể nhìn thấy câu chuyện của mình trong bài viết của Thu Hoài, và qua đó, lựa chọn cho mình con đường đi đúng đắn.

Được sự cho phép của tác giả, VietNamNet xin trích đăng bài viết 'Vì sao đàn bà bị đánh' của chị.

Vì sao đàn bà bị đánh?

Tôi ghét nói tới câu chuyện này và ai từng trải qua nó chắc cũng đều như vậy. Cái ám ảnh kinh hoàng đó không chỉ là nỗi đau thể xác mà còn xuất phát từ những sợ hãi, ngại ngần: “Phải làm sao mới bị chồng đánh”, “Chắc là vì mắc lỗi hay ngoại tình”…

Những suy đoán kinh tởm ấy đến từ những người ngoài cuộc, nhưng đôi khi nó còn bóp nghẹt cổ họng nạn nhân hơn cả bàn tay khỏe mạnh. Rất nhiều người bàn bà đã im lặng một cách khốn khổ và nhục nhã. Vì im lặng, họ chỉ là nạn nhân của một người. Còn khi nói ra, họ có thể trở thành nạn nhân của cả một cộng đồng.

Tôi cũng đã từng im lặng vì những lý do tương tự. Tôi sợ hãi. Sự nhục nhã, xấu hổ đôi khi còn khó chấp nhận hơn là những cơn đau thân thể. Nhất là khi tôi có chút thành công, có chút danh tiếng, những âu lo kiểu đó còn nhân lên gấp bội.

Vì tôi biết, những lời xì xào đơm đặt, những nụ cười hả hê, những câu nói mai mỉa sẽ xuất hiện ngay khi tôi chấp nhận phơi ra vết thương quá khứ!

Sau quá khứ buồn, Thu Hoài hiện hạnh phúc bên bạn trai Việt kiều. Anh cũng góp mặt trong buổi ra mắt sách 'Đàn bà phố thị' của chị.

Nhưng tôi nhận ra một điều rằng, im lặng chỉ mang cho tôi sự bình yên giả tạo. Hơn nữa, nó chỉ tạo ra sự dối trá, tạo ra cho những gã đàn ông vũ phu một nơi an toàn để giấu mình. Và tạo ra thêm cho cuộc đời này nhiều thân phận đàn bà khổ sở và cay đắng…

Khi tôi viết những dòng này, những điều tồi tệ đó cứ đang quay lại như một thước phim quay chậm. Những cơn giận dữ không cần lý do, những cơn ghen tuông tệ hại, những cú đánh xây xẩm mặt mày, cảm giác đối mặt với cái chết khi cổ bị bóp chặt tới mức đầu óc mê man… Tôi bất giác sờ lên cổ mình và run rẩy.

Bóng tối và con quái vật vô hình trong căn nhà của chính mình là những nỗi sợ hãi vẫn luôn ám ảnh tôi. Tới tận bây giờ, tới tận khi tôi đã thoát ra tất cả. Nỗi sợ hãi không chỉ bắt nguồn từ cơn đau thể xác mà còn từ sự thất vọng, đổ vỡ và mất mát.

Tôi hiểu được tâm trạng và cảm xúc của những người đàn bà bị bạo hành. Thứ cảm giác khốn nạn và nghiệt ngã hơn xa nỗi đau thân thể. Nó là thứ cocktail màu đỏ được pha trộn bằng tuyệt vọng, sợ sệt, nhục nhã và thất bại.

Không chỉ và không chỉ là cú đấm, cái tát hay bàn tay siết chặt đến ghẹt thở, cảm giác của thứ gọi là “bạo hành” đó có cả ngỡ ngàng, không dám tin khi kẻ đang đánh đập mình lại là người đàn ông mình đã từng yêu thương, tin tưởng.

Tôi vẫn nhớ trong lúc đôi mắt tôi hoa đi, não như muốn nổ tung vì thiếu oxy, tay cố gắng kéo đôi tay đang bóp chặt cổ mình, tôi vẫn ngơ ngác khi hình ảnh anh hiện ra trước mặt mình khác quá.

Đôi mắt đỏ sọc, đôi môi mím chặt, cái nhìn dữ tợn và độc ác, đây là người đàn ông từng hết lòng yêu thương, bảo vệ và làm tôi tin tưởng giao phó cả cuộc đời đây ư?

Người đàn ông từng chung sống, chia sẻ buồn vui và hứa hẹn đủ mọi điều với tôi đây ư? Không đúng nhưng đó lại là sự thật. Họ chỉ là một mà thôi.

Cái cảm giác mọi thứ đảo lộn đó khiến tôi chết lặng. Và trong cái giây phút kinh khủng ấy, lòng tôi lạnh toát. Tôi biết, mình không thể sống tiếp cuộc sống này.

Bạn trai Việt kiều kém 10 tuổi tiết lộ điều ít biết về HH Thu Hoài

Bạn trai Việt kiều sinh năm 1986 tiết lộ những điều chưa biết về hoa hậu Thu Hoài tại lễ ra mắt sách mới đây.

>>Kỳ 1: Quá khứ nghèo khổ của nữ đại gia giàu nhất nhì Phan Thiết

Cổ phần hàng không, buôn bất động sản

Năm 1932, Phan Thiết được nâng lên thành đô thị cấp 3, tỉnh lỵ tỉnh Bình Thuận và được chính quyền bảo hộ bấy giờ kiến thiết lại.

Khi ấy, chính quyền bảo hộ có chủ trương khuyến khích phát triển đô thị Phan Thiết nên đã kêu gọi và hỗ trợ những thương gia, nhất là các thương gia địa phương mở đường, xây phố, lập chợ. Nhiều phố xá và chợ búa ở Phan Thiết được xây dựng giai đoạn này như chợ Gò, chợ Đồn, chợ Lớn....

Nắm bắt cơ hội này, bà Lục Thị Đậu (SN 1888) từ Mũi Né vào Phan Thiết mua hơn 20 căn nhà phố trên đường Hải Thượng Lãn Ông (đường phố chính của Phan Thiết thời ấy) để ở và cho thuê.

Từ đó, bà chính thức bước chân vào lĩnh vực kinh doanh bất động sản. Đến cuối thập niên 50, tại Phan Thiết, bà Đậu có hơn 100 căn nhà phố nằm trên các tuyến đường chính, khu thương mại sầm uất như Lý Thường Kiệt, Nguyễn Thái Học, Nguyễn Hoàng (Lê Hồng Phong ngày nay), Trương Công Định, Yersin, khu chợ củi...

Bà cũng vào thị xã La Gi (Bình Thuận) mua 30 căn nhà phố ngay tại khu chợ.

Phố Lầu ở Mũi Né do bà Lục Thị Đậu xây để bán và cho thuê.

Tại Sài Gòn, bà có hơn 25 căn nhà phố trên các tuyến đường phố chính thời đó như Hùng Vương, Nguyễn Cư Trinh, Bến Chương Dương... và một xưởng cưa tại Gò Vấp.

Ở làng Khánh Thiện (Mũi Né), quê hương mình, năm 1962 bà cho xây dựng 20 căn nhà phố lầu đầu tiên. Dãy phố này có thể nói là hiện đại nhất tại Mũi Né thập niên 60 - 70.

Không chỉ kinh doanh lĩnh vực đất đai, bà còn là cổ đông lớn của Hãng hàng không Air Vietnam và Công ty Dentaco chuyên kinh doanh máy cày, máy kéo lớn nhất Sài Gòn.

Ngoài ra, quá trình tìm hiểu tư liệu về cuộc đời bà, chúng tôi hết sức bất ngờ với số diện tích đất đai, ruộng vườn mà bà Đậu sở hữu lên đến con số hàng trăm mẫu (hecta) ở các vùng Hàm Thắng, Lại Yên, Hàm Đức, Hồng Sơn, Ma Lâm, Hàm Liêm...

Bà Đậu bỏ tiền ra mua đất khai hoang, vỡ đất thành ruộng sau đó cho thuê lại. Người thuê đất trả bằng lúa, hoa màu.

Bởi vậy bà Đậu có một kho lúa rất lớn tại khu đất 60 Hải Thượng Lãn Ông mà người dân Phan Thiết thời đó ai cũng biết.

Mở đường, xây trường, ủng hộ kháng chiến

Từ trước thập niên 30 thế kỷ XX, mọi giao thương, đi lại từ Mũi Né đến các nơi khác chủ yếu là bằng đường biển. Do đặc thù Mũi Né là bãi ngang nên đường biển từ Mũi Né đi các nơi khác chỉ thuận lợi trong sáu tháng mùa gió Nam (nồm), đến mùa gió Bắc (bấc) việc đi lại hết sức khó khăn.

Ngoài đường biển thì đường bộ từ Phan Thiết đi Mũi Né hầu như không có, chỉ có đường mòn bộ hoặc đi ngựa.

Bà Đậu đã đề xuất với chính quyền để bà bỏ tiền ra làm con đường xe hơi từ Phan Thiết đi Mũi Né.

Do địa hình cát nóng, gió thổi mạnh và không an toàn do nạn trộm cướp nên ít ai dám mạo hiểm đi bằng con đường mòn này. Vì vậy hoạt động giao thông, giao thương và đời sống của nhân dân tại Mũi Né hết sức khó khăn.

Xuất phát từ những lý do đó bà Đậu đã đề xuất với chính quyền bảo hộ để bà bỏ tiền ra làm con đường xe hơi từ Phan Thiết đi Mũi Né. Thời đó, kỹ thuật thi công chủ yếu bằng sức người trên địa hình gió cát, phải mất 3 năm mới hoàn thành xong tuyến đường gần 20km này.

Năm 1922, việc khánh thành con đường xe hơi Phan Thiết đi Mũi Né là một sự kiện quan trọng ở Trung Kỳ. Trước hành động nghĩa hiệp này, triều đình Huế đã tặng cho bà Đậu bốn chữ “Hào Nghĩa Khả Gia”.

Đường Phan Thiết - Mũi Né xưa.

Có đường xe hơi nhưng thời đó người dân các làng Khánh Thiện, Thạch Long, Long Sơn (Mũi Né) chỉ có một trường tiểu học công lập. Học sinh học hết tiểu học chỉ nhà khá giả mới có điều kiện cho con vào Phan Thiết ở trọ theo học tiếp trung học.

Do vậy số học sinh được học tiếp trung học ở Mũi Né rất ít, đếm được trên đầu ngón tay. Thương người dân quê mình, năm 1942, bà Đậu đã xuất tiền xây dựng trường trung học Hải Long rồi giao lại cho nhà nước quản lý.

Nhiều thế hệ học sinh Mũi Né giai đoạn 1942 - 1970 đều nhớ tấm bia ở sân trường trung học Hải Long ghi dòng chữ “Bà Lục Thị Đậu phụng cúng”. Nghĩa cử này của bà đã được vua Bảo Đại ân tặng “Nhị Hạng Long Bội Tinh”.

Ngoài ra không chỉ lập trường ở Mũi Né, bà Đậu còn xây dựng trường tiểu học tại Phú Hài và được chính quyền sở tại cho phép khai khẩn đất đai để xây chùa ở khu vực lầu ông Hoàng ngày nay.

Theo tài liệu lịch sử Nam Bộ kháng chiến, năm 1945, Cách mạng tháng Tám thành công, nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, nền tài chính kiệt quệ, kho bạc trống rỗng. 

Hưởng ứng lời kêu gọi “Tuần lễ vàng” trong cả nước từ 17 đến 24-9-1945 của Hồ Chủ tịch, tại Bình Thuận,  cùng với các bà Dương Thị Lâu, Nguyễn Thị Thềm, bà Lục Thị Đậu đã tham gia ủng hộ vàng cho Chính phủ.

Ngôi trường do bà Lục Thị Đậu xây tặng năm xưa.

Do không có con nên vợ chồng bà Lục Thị Đậu xin một người con trai về nuôi và đặt tên là Lương Xuân. Vợ chồng bà đã đồng ý cho người con nuôi duy nhất của mình tham gia kháng chiến.

Ông Lương Xuân đảm nhiệm chức vụ tiểu đội trưởng cảm tử đội Phan Thiết. Năm 1948, trên đường đi công tác ông Lương Xuân bị mật thám bắt và xử tử tại khu vực xóm Đầm (Bình Hưng, Phan Thiết).

Cả một đời tần tảo, làm giàu cho mình và đóng góp cho xã hội nhiều điều hay, bà Lục Thị Đậu xứng đáng được người đời ghi nhớ.

Bà mất năm 1974, hưởng thọ 86 tuổi và được an táng trong phần mộ do bà xây dựng sẵn tại phường Phú Hài (Phan Thiết).

Quá khứ nghèo khổ của nữ đại gia giàu nhất nhì Phan Thiết

Từ một người phụ nữ nghèo khổ, thất học, bà đã vượt lên số phận để trở thành thương gia giàu có bậc nhất nhì Phan Thiết.