Ngụy Tử Nghi, 26 tuổi, dành nhiều năm phấn đấu để trở thành người trung lưu. Mùa hè năm 2022, anh chuyển đến Thâm Quyến và ứng tuyển thành công vào vị trí nhân viên tiếp thị tại công ty công nghệ. Anh luôn cố gắng làm việc chăm chỉ để gây ấn tượng với cấp trên.

''Tôi chưa bao giờ nói không với bất kỳ nhiệm vụ nào. Tôi là một trong những người có thành tích tốt nhất'', anh chia sẻ. Nhưng mọi thứ nhanh chóng kết thúc vì nền kinh tế Trung Quốc chững lại sau nhiều tháng phong tỏa vì Covid-19. Lúc này, công ty bắt đầu thực hiện 'cơn lốc' sa thải.

Ngụy Tử Nghi là một trong những người bị sa thải, phải chật vật tìm việc mới. Anh rời Thâm Quyến đến thành phố khác có mức sống thấp. 1 năm sau, anh cho biết hạnh phúc vì quyết định chấp nhận lối sống 'trôi dạt'.

"Sau khi mất việc, tôi nhận ra ý nghĩa cuộc sống không nằm ở công việc hay mức thu nhập. Tôi bắt đầu xem xét lại các giá trị và mục tiêu của cuộc đời mình", anh nói.

Hiện tại, tình trạng thất nghiệp ở giới trẻ Trung Quốc đang ở mức báo động. Nhiều thanh niên của nước này chấp nhận bỏ học và tái tạo bản thân thành những kẻ 'trôi dạt', sống bằng đủ cách trong khi lang thang. 

'Trôi dạt' là biểu hiện của sự vỡ mộng đang lan rộng trong giới trẻ. Những năm qua, nhiều người phàn nàn về cuộc sống ở các thành phố lớn của Trung Quốc: Tình trạng cạnh tranh cao, sinh viên tốt nghiệpnhiều nhưng việc làm lại ít.

Suy nghĩ này phù hợp với tình hình thực tại vì nền kinh tế phát triển chậm, tỷ lệ thất nghiệp của giới trẻ Trung Quốc đạt mức cao kỷ lục, vượt 20% vào năm 2022, theo Sixth Tone. Nhiều sinh viên tốt nghiệp, từ bỏ hy vọng tìm được công việc tốt, tuyên bố bỏ học và thực hiện xu hướng nằm thẳng/nằm im (躺平 - tǎng píng - mặc kệ đời).

Peter Yang đang học tiến sĩ tại Trường Kinh tế London - người nghiên cứu các phong trào của giới trẻ Trung Quốc, cho biết các yếu tố kinh tế xã hội đang khiến thanh niên áp dụng lối sống 'trôi dạt'.

"Thị trường việc làm ngày càng cạnh tranh, giá hàng hóa tiêu dùng và tài sản tiếp tục leo thang, công việc ổn định, nhà ở thành phố, cảm giác thỏa mãn trong công việc hoặc cuộc sống nằm ngoài tầm với", người này nói thêm.

Hiện tại xu hướng này trở nên phổ biến ở Trung Quốc. Trên MXH có hàng trăm bài viết của giới trẻ chia sẻ kinh nghiệm từ bỏ sự nghiệp và trở thành người 'trôi dạt'. Hầu hết những người này đều ở độ tuổi ngoài 20, bị mất việc làm trong thời kỳ suy thoái hoặc quyết định nghỉ việc để thoát khỏi văn hóa làm việc “996” (làm việc từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày/tuần).

Lối sống 'trôi dạt' phổ biến ở giới trẻ

Ngụy Tử Nghi từ lâu đã khao khát được sống trôi dạt. Sau khi vào học ĐH, anh hâm mộ nhạc dance điện tử và mơ ước được đi lưu diễn khắp nơi với tư cách là DJ. Nhưng phải mất một thời gian, anh mới đủ can đảm để thực hiện ước mơ.

Anh quyết định gửi một số bài hát cho cuộc thi âm nhạc ở TP Thành Đô và tự nhủ: "Nếu lọt vào vòng trong, tôi sẽ đến Thành Đô, nếu không sẽ tiếp tục tìm việc".

Cuối cùng, anh lọt vào vòng trong, sau chuyến đi đến Thành Đô anh trở lại tràn đầy năng lượng và sẵn sàng bắt đầu cuộc sống mới. Từ tháng 12/2022 đến nay, anh đã 'trôi dạt' và đi qua khoảng 28 TP ven biển ở Trung Quốc.

Một cô gái khác tên Lê Tử, 25 tuổi, quyết định nghỉ việc tại công ty quảng cáo ở Bắc Kinh vào tháng 1 và bắt đầu đi du lịch ngay sau đó. Cô đã trải qua vài tháng 'trôi dạt' qua châu Á, châu Phi và châu Âu.

"Du lịch vòng quanh thế giới là giấc mơ của tôi từ nhỏ. Không cần phải chuẩn bị nhiều trước khi bắt đầu", người này nói.

Đam mê với ngành quảng cáo, nhưng sau 3 năm làm việc ngoài giờ không ngừng, cô cảm thấy kiệt sức. "Điều khiến tôi bận tâm hơn cả sự kiệt quệ về thể chất là căng thẳng về tinh thần. Công việc căng thẳng và sự xung đột trong đội ngũ quản lý khiến chúng ta không thể chỉ tập trung vào công việc", cô nói.

Sau thời gian sống trải nghiệm, cô cho biết có thể lấy cảm hứng trong khi 'trôi dạt'. "Tôi không nói đã tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống, nhưng bây giờ tôi tin cuộc sống là không ngừng tìm kiếm câu trả lời", Lê Tử chia sẻ.

Diệp Khai Khai, 27 tuổi, là tiếp viên tàu hỏa sau khi tốt nghiệp ĐH, nhưng đã bỏ cuộc sau ba tháng. Trong 5 năm qua, cô đã di chuyển đến nhiều nơi và sống nhiều cách khác nhau như: Dựng lều trên ngọn núi tuyết ở Tây Tạng, mở cửa hàng kem ở tỉnh Vân Nam và đi du lịch khắp đất nước với tư cách là người chơi bass trong ban nhạc rock.

Trên đường đi, cô duy trì thu nhập bằng cách đan quần áo và làm đồ trang sức bằng tay. Sau đó, bán sản phẩm trên nền tảng trực tuyến.

Cô cho biết sẵn sàng trở thành một người 'trôi dạt'. "Tôi đã hình thành thói quen thay đổi liên tục. Mọi người xung quanh tôi đến rồi đi và tôi sẽ luôn cô đơn", cô nói.

"Thế giới luôn thay đổi, tôi cũng vậy. Cuộc sống rất ngắn, tốt nhất là làm điều gì đó vui vẻ, bản thân muốn", người này nói thêm.

Lối sống tạm bợ

Tùy vào quan điểm mỗi người, lối 'trôi dạt' có thể tạm bợ hoặc lâu dài. Nhưng phần lớn những người từng trải nghiệm, cho rằng đây chỉ là lối sống tạm bợ. Lê Tử cho biết vì không có nguồn thu nhập ổn định nên không thể trôi nổi lâu dài.

Còn đối với Ngụy Tử Nghi duy trì lối sống bằng khoản trợ cấp thôi việc từ công ty cũ và thu nhập đến từ việc làm DJ. "Cốt lõi của trôi dạt là hỗ trợ thêm cho cuộc sống. Chúng ta có thể không cần làm việc, nhưng phải biết cách kiếm sống", anh nói.

Anh không loại trừ khả năng sẽ quay lại làm việc, nhưng không còn nhiều lo lắng như trước. "Tôi mới chỉ nhìn thấy một phần nhỏ của thế giới. Tôi chỉ muốn kiến tạo cuộc sống của riêng mình", anh chia sẻ.

Người trẻ khác cũng cho rằng, 'trôi dạt' chỉ là một lối thoát tạm thời. Cô được bố mẹ hỗ trợ tài chính trong suốt chuyến đi. Hiện, cô bị bố mẹ thúc giục ổn định cuộc sống.

Trường quy định sinh viên cần tuân thủ các quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ, không giả mạo hoặc làm sai lệch dữ liệu, thông tin trong nghiên cứu khoa học, hoặc vi phạm đạo đức nghiên cứu. Đấu tranh và phản ánh kịp thời đối với những hành vi tiêu cực, không phù hợp với chuẩn mực trong làm việc, học tập, nghiên cứu khoa học.

Không lưu trữ, phát tán các hình ảnh, nội dung văn hóa phẩm độc hại; tài liệu chống phá Đảng, Nhà nước. Không ghi âm, ghi hình, chụp ảnh người học, VC&NLĐ khi chưa được sự đồng ý của người học, VC&NLĐ.

Ứng xử trên không gian mạng

Bộ quy tắc Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM yêu cầu sinh viên, giảng viên tuân thủ Luật An ninh mạng và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Khai thác và sử dụng mạng xã hội an toàn, văn minh, hiệu quả để chia sẻ những thông tin lành mạnh, có nguồn chính thống, tin cậy. Không sử dụng từ ngữ gây thù hận, kích động bạo lực, phân biệt vùng miền, giới tính, tôn giáo, dân tộc.

Bên cạnh đó, người học, người lao động không phát tán thông tin giả, sai sự thật, những nguồn tin ảnh hưởng đến uy tín, quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, cơ quan, tổ chức, đoàn thể.  Không lợi dụng mạng xã hội nhằm mục đích xâm phạm đời sống, công việc và học tập của cá nhân, cơ quan, tổ chức, đoàn thể. Không quảng cáo, kinh doanh dịch vụ trái phép, gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội.  Không kết luận về những vấn đề khi chưa có thông tin đầy đủ và khách quan; cần nhận diện và kiểm chứng thông tin trước khi đăng tải.

Không sử dụng logo, tên Trường, địa chỉ, điện thoại, thư điện tử có tên miền chính thức của Trường, các đơn vị thuộc, trực thuộc Trường vì mục đích riêng và khi chưa có văn bản đồng ý cho phép sử dụng của Nhà trường

 Ứng xử tại nơi công cộng và nơi cư trú

Tuân thủ các quy định của pháp luật tại nơi công cộng và nơi cư trú; chấp hành các quy định về nội quy, quy tắc ở nơi công cộng. Có tinh thần đoàn kết, cảm thông, tôn trọng sự khác biệt; biết quan tâm đến những người xung quanh. Tham gia các hoạt động tập thể, hoạt động xã hội cần có thái độ tôn trọng, nghiêm túc, đúng giờ, lịch sự.  Khi khi liên hệ giải quyết công việc với các cá nhân, cơ quan, đơn vị, đoàn thể cần có thái độ tôn trọng, lịch sự trong giao tiếp.

 Ứng xử của người học

Ngoài việc tuân thủ các quy định chung, người học cần phải sử dụng ngôn ngữ đúng mực, thân thiện; đoàn kết, hợp tác, hỗ trợ nhau trong học tập, nghiên cứu, rèn luyện và phục vụ cộng đồng. Tôn trọng thầy, cô và đội ngũ phục vụ; tôn trọng sự khác biệt của mỗi cá nhân. Không tạo ra và lan truyền thông tin sai sự thật, xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm và uy tín của cá nhân, cơ quan, tổ chức, đoàn thế; không tham gia và kích động, dụ dỗ người khác tham gia vào các hoạt động vi phạm pháp luật.

 Ứng xử của viên chức và người lao động

Ngoài việc tuân thủ các quy định chung, viên chức, người lao động còn phải thực hiện những quy tắc sau trong khi thực hiện nhiệm vụ như Sử dụng ngôn ngữ đúng mực trong giao tiếp ứng xử; không có ngôn ngữ, hành vi xúc phạm người khác; Lắng nghe, trao đổi và phối hợp trong quá trình thực hiện công việc để giải quyết công việc hiệu quả; không có hành vi, ngôn ngữ làm ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của người khác.

Bên cạnh đó, trường cũng đưa thêm một số quy định như có ý thức giữ gìn danh dự, đạo đức nhà giáo; tôn trọng, bảo vệ uy tín, danh dự và nhân phẩm của bản thân và người khác; sẵn sàng giúp đỡ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của bản thân và cá nhân, cơ quan, tổ chức, đoàn thể; Có tinh thần hợp tác, tương trợ, không gây khó khăn, phiền hà khi thực hiện nhiệm vụ; không gây bè phái, mất đoàn kết nội bộ ở cơ quan, tổ chức, đoàn thể.

Tại vòng Chung kết khu vực châu Á, Hệ thống Giáo dục Alpha (HTGD Alpha) mang đến dự án "School of Wellbeing" - một dự án cộng đồng ra đời trong lĩnh vực giáo dục và sức khỏe tinh thần, nhằm đáp ứng nhu cầu cấp bách cho học sinh ở các trường phổ thông chưa được tiếp cận dịch vụ tâm lý học đường tại Việt Nam. 

Qua dự án, HTGD Alpha mong muốn góp phần hỗ trợ cộng đồng những trường học bị hạn chế về cơ hội và nguồn lực tiếp cận dịch vụ tâm lý qua hoạt động đào tạo, tập huấn và nhân rộng mô hình triển lãm cho đội ngũ giáo viên, học sinh trong địa phương. Ban giám khảo đánh giá cao dự án bởi giá trị và sức ảnh hưởng đối với học sinh, phụ huynh, giáo viên.. 

Theo đại diện HTGD Alpha, kể từ khi thành lập, HTGD Alpha luôn cố gắng không ngừng để hướng tới mục tiêu là Trường học hạnh phúc theo tiêu chí của UNESCO. Năm học 2022-2023, Alpha tập trung hướng tới việc cá nhân hóa từng học sinh, phát huy từng giá trị riêng, tôn trọng sự khác biệt để hướng Trường học hạnh phúc. 

“Việc được công nhận là Trường học Lành mạnh nhất châu Á là minh chứng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của nhà trường trong việc thực hiện cam kết mang đến môi trường giáo dục tạo điều kiện tốt nhất cho học sinh phát triển cả về trí tuệ, thể chất và tinh thần”, đại diện HTGD Alpha cho hay.

Cô Nguyễn Thị Yến - Hiệu trưởng trường THCS Alpha chia sẻ: “Trong hành trình 10 năm qua, trường học hạnh phúc chính là mục tiêu, là kim chỉ nam mà toàn bộ Hệ thống giáo dục Alpha hướng tới. Trước khi nhận được giải thưởng này, Alpha đã xây dựng chương trình trong các tiết học giáo dục tập thể cho học sinh, các chia sẻ tư vấn đối với học sinh, giáo viên, phụ huynh. Khi tham dự cuộc thi này, chúng tôi không chỉ dừng lại trong nội tại của nhà trường mà đã tổ chức các triển lãm School of Wellbeing để lan tỏa tất cả các giá trị tuyệt vời, để học sinh được yêu mình, hiểu mình, được chia sẻ tất cả cảm xúc, suy nghĩ, được định hướng để mỗi ngày là một ngày vui”.

TS. Đàm Quang Minh - Chủ tịch Hội đồng HTGD Alpha cho biết: "Giải thưởng này là sự ghi nhận những nỗ lực của chúng tôi trong việc mang lại môi trường giáo dục lành mạnh và nâng cao sức khỏe tinh thần cho học sinh, giáo viên và nhân viên nhà trường. Danh hiệu Trường học hạnh phúc nhất châu Á sẽ là tiền đề cho một năm học mới với nhiều đổi thay, mang khát vọng nâng tầm vị thế của Hệ thống giáo dục Alpha".

Trong thời gian tới, Hệ thống giáo dục Alpha định hướng tiếp tục triển khai mô hình Trường học hạnh phúc và xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh giúp học sinh khỏe thể chất, sáng tinh thần và giàu tri thức. Bên cạnh đó, Alpha cũng mang trong mình sứ mệnh lan tỏa và truyền cảm hứng tới cộng đồng để không chỉ học sinh Alpha mà học sinh tại Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung sẽ được tận hưởng những điều tuyệt vời; được chia sẻ về việc tạo dựng hạnh phúc cho học sinh mỗi ngày đến trường.

Doãn Phong

“Thời gian ở đây, tôi kết bạn được với nhiều người. Trong số đó, nhiều người bằng tuổi tôi và cũng vừa mới nghỉ việc. Họ cũng đến để trải nghiệm cuộc sống trong chùa”, Diêu Phân Phân nói. 

Còn Lỗ Tử đã dành ba tháng ở tại chùa. Điều này minh chứng cho việc, thế hệ trẻ hiện nay sẵn sàng và cởi mở để khám phá những lối sống khác nhau. 

“Chúng tôi cảm thấy tự do khi được sống tại đây. Hơn nữa, chúng tôi có thời gian suy nghĩ các vấn đề trong tương lai, sẽ đi con đường bản thân thích, thay vì chọn những gì xã hội yêu cầu”, cô nói. 

Theo dữ liệu từ nhà cung cấp dịch vụ du lịch trực tuyến Trip.com, số lượt người đến chùa tăng lên 310% từ đầu năm 2023, trong đó thanh niên chiếm một nửa. Chùa Lạt Ma, ở Bắc Kinh là nơi được nhiều người tìm đến để cầu mong sự nghiệp phát triển. Đại diện nhà chùa cho biết, từ tháng 3 đến nay có khoảng 40.000 đến đây.

Nhiều người sẵn sàng chi 200 – 1.000 NDT (650.000 – 3,3 triệu đồng) để mua đồ cầu may, như vòng tay và vòng cổ, theo SCMP. Nhu cầu mua đồ cầu may lớn đến mức được bán trên các nền tảng mua sắm trực tuyến như Taobao và Xiaohongshu.

Hiện tượng thanh niên Trung Quốc đổ xô đến chùa thu hút sự chú ý của truyền thông. Liên quan đến vấn đề này, ông Điền Văn Chí - nhà bình luận của Nhật báo Bắc Kinh, cho rằng chúng ta nên thông cảm, cố gắng hiểu những áp lực người trẻ phải đối mặt. Đồng thời, tôn trọng những gì họ đang tìm kiếm. 

“Cuộc sống hối hả với sự thay đổi trong xã hội đã tạo ra nhiều thách thức cho người trẻ đang lo lắng về sự nghiệp và hôn nhân, cũng như áp lực chăm sóc người lớn tuổi trong gia đình”, ông Điền Văn Chí đề cập đến khó khăn người trẻ Trung Quốc phải đối mặt.

Thất nghiệp, giới trẻ tìm đến nghề lạ

Trước sự biến chuyển của nền kinh tế, nhiều lao động trẻ của Trung Quốc rơi vào tình trạng thất nghiệp. Do đó, những ngành nghề như mai táng thú cưng, xếp hàng thuê hay bán hàng livestream… được nhiều người tìm đến. 

Anh Trương, 23 tuổi, ở Bắc Kinh (Trung Quốc), cho biết đã làm nghề mai táng thú cưng được 4 năm. Người này tiết lộ thu nhập công việc khá cao.

“Công việc của tôi là lau sạch sẽ cho thú cưng. Sau đó, đưa chúng vào phòng chia tay để chủ vào tạm biệt. Đến đêm, tôi và đồng nghiệp đưa chúng đi hỏa táng”, người này nói.

Anh Trương cho biết nhiều người nghĩ nghề này không phổ biến. Tuy nhiên, hiện nay một số trường đại học có đào tạo chuyên ngành liên đến tang lễ nói chung. Mặc dù, chuyên ngành này không được nhiều người ưa chuộng, nhưng lại khá triển vọng những năm gần đây vì thu nhập cao.

Chi phí tổ chức tang lễ cho thú cưng tùy thuộc vào khu vực. Ở Bắc Kinh, dịch vụ này dao động từ 866-1.798 NDT (2,8-5,9 triệu đồng). Đối với Thượng Hải, chi phí dao động từ 664-1.900 (2,1-6,2 triệu đồng). 

Một người trẻ khác, 29 tuổi, đã mở cơ sở hỏa táng cho thú cưng. Anh cho biết công việc kinh doanh lợi nhuận hàng tháng lên đến 150.000  NDT (495 triệu đồng), trung bình mỗi ngày thu về 5.000 NDT (16 triệu đồng).

So với ngành nghề khác, công việc này mang lại thu nhập ổn định không đòi hỏi trình độ người lao động cao. Do đó, đây là công việc được giới trẻ ở Trung Quốc lựa chọn.

Nhiều người trẻ gia nhập ngành công nghiệp livestream 

Trương Kim Ngọc, 28 tuổi - cựu người mẫu, thạc sĩ quản lý thời trang dành 6 tiếng/ngày để bán hàng livestream và giải đáp thắc mắc của khách hàng. 

Công việc này đang thu hút hàng triệu thanh niên Trung Quốc đối mặt với thất nghiệp. “Ngành này có tính cạnh tranh cao, nhưng nếu cố gắng kiên trì, chúng ta sẽ có kết quả tốt”, Trương Kim Ngọc chia sẻ.

Trương Kim Ngọc không phải là người duy nhất quyết tâm khởi nghiệp từ ngành này. Một cuộc khảo sát được thực hiện vào tháng 5 trên Sina Weibotrong 10.000 thanh niên, khoảng 60% mong muốn trở thành người có ảnh hưởng trên Internet hoặc bán hàng livestream.

Một số nhà phân tích cho rằng giới trẻ mong muốn tham gia ngành công nghiệp livestream là tín hiệu tích cực. Họ đang bước ra khỏi suy nghĩ truyền thống cử nhân tốt nghiệp ĐH phải tìm được việc trong cơ quan nhà nước hoặc công việc ở tập đoàn lớn. 

Chuyên gia đánh giá giới trẻ đã cởi mở hơn khi tìm việc làm. Sự hiện diện của lao động trình độ học vấn cao sẽ cải thiện chất lượng chung của ngành công nghiệp livestream.

Lý giải tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc

Theo Goldman Sachs Researchgiải thích tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc cao kỷ lục do sự chênh lệch giữa những gì sinh viên được đào tạo và nhu cầu doanh nghiệp.

Trong báo cáo, nhà kinh tế Maggie Wei củaGoldman Sachs Research, cho rằng một trong những nguyên nhân thanh niên Trung Quốc thất nghiệp do thiếu kinh nghiệm làm việc.

“Việc thiếu kinh nghiệm có thể do ảnh hưởng bởi đại dịch, gây khó khăn cho các ngành dịch vụ có xu hướng cần nhiều lao động trẻ”, báo cáo nêu rõ.

Trước tình hình trên, ông Phó Lăng Huy - phát ngôn viên Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, cho biết đang tập trung tạo ra cơ hội việc làm cho thanh niên. “Chúng tôi đang nỗ lực đưa người trẻ tuổi vào “vị trí nổi bật” – đặc biệt là sinh viên mới tốt nghiệp và người bắt đầu kinh doanh”, ông nhấn mạnh.

Tính đến hiện tại, ông Phó Lăng Huy cho biết phần lớn sinh viên tốt nghiệp ĐH đã xác nhận điểm đến làm việc và tình hình việc làm nhìn chung ổn định. Ông thông tin thêm, tỷ lệ có việc làm sau khi tốt nghiệp của sinh viên ở Trung Quốc "cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái".